Joris-Karl Huysmans, jeden z najwybitniejszych pisarzy francuskich przełomu XIX i XX wieku, rozpoczął karierę literacką jako naturalista, obiecujący uczeń Emila Zoli. Od tych ideałów odszedł w swej najbardziej znanej powieści A rebours (1884), uznanej za „biblię dekadentyzmu”. Bohater tego utworu, ekscentryczny mizantrop des Esseintes, rezygnuje z aktywnego udziału w życiu społeczeństwa, by w samotności oddawać się kontemplacji, studiować rzadkie druki, szukać piękna w osobliwościach. Pociągają go utwory skandalizujące takich pisarzy jak Barbey d'Aurevilly czy Baudelaire. Autorów tych oskarżano o propagowanie satanizmu. Jeszcze dalej posuwa się Durtal, bohater powieści Lă-bas, w której znajdziemy współczesne echa satanizmu, próby odnowienia rytuału czarnej mszy czy fascynację okrucieństwem. Ostatecznie jednak – a świadczą o tym najlepiej kolejne utwory ( W drodze, Katedra, Oblat) satanizm nie satysfakcjonuje współczesnego człowieka. Nieuchronny staje się zwrot do religii chrześcijańskiej, którą Huysmans interpretuje jednak w sposób oryginalny.

Paul Valéry (1871–1945), the great French poet and essayist, did not finished his last work Mon Faust, however it was published after his death. It is poetic and philosophical drama in two parts. The story of the eponymous hero takes place in our times. Unlike in Johann Wolfgang Goethe,s Faust, the devil, not a man, is here tempted. It is obvious, because for Valéry the devil is not attractive enough to be the tempter par excellence. The unknown God is probably absent in the modern world, whereas man is lonely, tormented uncertainty. Mon Faust has not been translated into Polish, however, it is performed in theaters around the world from time to time.

Tadeusz Breza (1905–1970), once one of the most popular Polish writers of the twentieth century, is today one of the authors less and less read. On the other hand, his debut and arguably most outstanding novel, Adam Grywałd, has not lost its value. It has been treated as an achievement of psychologism, a testimony to his fascination with Proust,s work and a manifestation of homosexual themes. However, these are unsatisfactory interpretations and lead to the discovery of false mysteries. They obscure the psychological profiles of the individual characters. The real mystery perhaps concerns a frightening encounter with nothingness, death, destruction. Read in this way, the novel becomes a truly intriguing work.