Jak wyszukiwać?
wyszukiwanie zaawansowane

Wyniki wyszukiwania

Filtruj wyniki

  • Czasopisma
  • Autorzy
  • Słowa kluczowe
  • Data
  • Typ

Wyniki wyszukiwania

Wyników: 6
Wyników na stronie: 25 50 75
Sortuj wg:

Wolność gospodarcza jako ideologia

Janusz Reykowski
Studia Socjologiczne | 2013 | No 3
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Janusz Reykowski
ORCID: ORCID

O psychologicznych założeniach rynkowej ideologii

Janusz Reykowski
Studia Socjologiczne | 2022 | No 3 | 187-211 | DOI: 10.24425/sts.2022.142639
Słowa kluczowe rynek motywacja interes własny interes społeczny ideologia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Sukcesy gospodarki rynkowej przyczyniły się do ukształtowania rynkowej ideologii, według której zasady rynkowe są najlepszym sposobem regulowania tak gospodarki, jak innych dziedzin, takich jak edukacja, nauka, służba zdrowia itp. Ideologia ta opiera się na psychologicznym założeniu, że źródłem sukcesu wolnego rynku jest jego zdolność do mobilizowania ludzkiej motywacji i twórczych sił człowieka. Źródłem tej mobilizacji jest osobisty interes pobudzany przez rywalizację o kontrolę nad zasobami. Artykuł pokazuje, że aktywność kierowana wyłącznie przez własny interes może deformować działalność rynkową. Psychologowie dowodzą, że ludzie są zdolni do generowania motywów nastawionych na dobro własne, lecz również na dobro innych osób i na dobro społeczne w różnych jego formach. Te dwa rodzaje motywacji nieraz ze sobą konkurują, ale też mogą współdziałać. Uaktywnienie danej motywacji zależy od społecznych definicji znaczenia sytuacji, z którymi człowiek ma do czynienia. Ideologia rynkowa, stanowiąc jedno ze źródeł takich definicji, sprzyja dominacji własnego interesu jako podstawy rynkowej działalności.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

1. Balcerowicz, Leszek. 2012. Odkrywając wolność. Przeciw zniewoleniu umysłów. W: L. Balcerowicz, red. Odkrywając wolność. Przeciw zniewoleniu umysłów. Poznań: Wydawnictwo Zysk, 9–61.
2. Bateson, Daniel C. 2009. These things called empathy: eight related but distinct phenomena. In: J. Decety, W. Ickes, eds. The Social Neuroscience of Empathy. Cambridge: MIT Press, 3–15.
3. Baumeister, Roy F. 1987. How the self-became a problem: A psychological review of historical research. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 1: 163–176.
4. Baumeister, Roy. 1999 The nature and structure of the Self: An Overview. In: R. F. Baumeister, eds. The Self in Social Psychology. Philadelphia, PA: Psychology Press, 1–20.
5. Baumeister, Roy F., Mark R. Leary. 1995. The Need to Belong. Desire for Interperso nal attachments as fundamental human motivation. In: E. T. Higgins, A. W. Kruglanski, eds. Motivational science: Social and personality perspective. Philadelphia, PA: Psychology Press, 24–49.
6. Berkowitz, Leonard, Louise R. Daniels. 1964. Affecting the salience of the social responsibility norm: Effects of past help on the response to dependency relationships. Journal of Abnormal and Social Psychology, 68, 3: 275–281.
7. Blau, Peter M. 2006. Wymiana społeczna. W: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, red. Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 82–92.
8. Chugh, Dolly, Max H. Bazerman, Mahzarin R. Banaji. 2005. Bounded ethicality as a psychological barrier to recognizing conflicts of interest. In: D.A. Moore., D. M. Cain., G. Loewenstein, M. H. Bazerman, eds. Conflict of interest: Challenges and solutions in business, law, medicine, and public policy. New York: Cambridge University Press, 74–95.
9. Crocker, Jennifer, Lora E. Park. 2003. Seeking self-esteem: Construction, maintenance, and protection of self-worth. In: M.R. Leary, J.P Tangney, eds. Handbook of self and identity. New York: Guilford Press, 291–313.
10. Derlega, Valerian, Janusz Grzelak, eds. 1982. Cooperation and helping behavior. New York: Academic Press.
11. Eisenberg, Nancy, Natalie D. Eggum, Laura Di Giunta. 2010. Empathy-related responding: Associations with Prosocial Behavior, Aggression, and Intergroup Relations. Soc Issues Policy Rev. 1, 4(1): 143–180. DOI: 10.1111/j.1751-2409.2010.01020.x.
12. Goffman, Erving. 2006. Pierwotne ramy interpretacji. W: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, red. Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 336–348.
13. Golec de Zavala, Agnieszka. 2011. Collective Narcissism and Intergroup Hostility: The Dark Side of In-Group Love, 309–320. DOI: 10.1111/j.1751-9004.2011.00351.x.
14. Gollwitzer, Peter M., Robert A. Wicklund. 1985. The Pursuit of Self-Defining Goals. In: J. Kuhl, J. Beckmann, eds. Action control. From cognition to behawior. Heidelberg: Springer-Verlag, 61–85.
15. Greenwald, Anthony. 1980. The totalitarian ego: Fabrication and revision of personal history. American Psychologist, 35: 603–618.
16. Grzelak, Janusz. 2001. Ja, my, oni. Interes własny a procesy poznawcze i zachowanie ludzi w sytuacji konfliktu. W: M. Kofta, T. Szustrowa, red. Złudzenia, które pozwalają żyć. Warszawa: WN PWN.
17. Higgins, Edward T. 1999. Self-Discrepancy: A Theory relating self and affect. In: R. Baumeister, eds. The Self in social psychology. Philadelphia: Taylor & Francis, 150–175.
18. Hoffman, Martin. 2000. Empathy and moral development: Implications for caring and justice. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
19. Homans, George C. 2006. Podstawowe procesy społeczne. W: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, red. Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 72–61.
20. Jarymowicz, Maria. 2001. Czy jesteśmy egoistami? W: M. Kofta, T. Szustrowa, red. Złudzenia, które pozwalają żyć. Warszawa: WN PWN.
21. Jarymowicz, Maria, Anna Szuster. 2021. Uprzedzenia, wrogość czy harmonia społeczna? Sopot: Smak Słowa.
22. Kolhatkar, Sheelah. 2018. The doomsday investor. The New Yorker, August 27: 44–55.
23. Kruglanski, Arie. 1996. Motivated social cognition. Principles of the interface. In: E.T Higgins, A.W. Kruglanski, eds. Social psychology: Handbook of basic principles. The Guilford Press, 493–520.
24. Kruglanski, Arie, J.Y Shah, Ayelet Fishbach, Ron Friedman, Woo Young Chun, David Sleeth-Keppler. 2002. A theory of goal systems. Advances in Experimental Social Psychology, 34: 331–378.
25. McClintock, Charles G., Eddy Van Avermeat. 1982. Social value and rules of fairness: A theoretical perspective. In: V.J. Derlega, J. Grzelak, eds. Cooperation and helping behavior. New York: Academic Press, 44–73.
26. McFarland, Sam, Justin Hacket, Katarzyna Hamer, Iva Katzarska-Miller, Anna Malsch, Gerhard Reese, Stephen Reysen. 2019. Global Human Identification and Citizenship: A Review of Psychological Studies. doi 10.1111/pops.12572,
27. McFarland, Sam, Matthew Webb, Derek Brown. 2012. All Humanity Is My Ingroup: A Measure and Studies of Identification With All Humanity. Journal of Personality and Social Psychology, 103, 5: 830–853.
28. Miller, Dale T. 1999. The norm of self-interest. American Psychologist, 54, 12: 1053–1060. DOI: 10.1037/0003-066X.54.12.1053.
29. Miller, Dale T., Rebecca K. Ratner. 1998. The disparity between the actual and assumed power of self-interest. Journal of Personality and Social Psychology, 74: 53–63.
30. Moscovici, Serge. 2001. Why a theory of social representation? In: K. Deaux, G. Philogene, eds. Representation of the social. Oxford UK: Blackwell.
31. Oliner, Samuel, Pearl Oliner. 1988. Altruistic personality. New York: J. Wiley.
32. Piliavin, Jane A., John F. Dovidio, Samuel L. Gaertner, Russell D. Clark. 1981. Emergency intervention. New York: Academic Press.
33. Pruitt, Dean, G. Jeffrey, Z. Rubin. 1986. Social conflict. New York: Random House.
34. Radkiewicz, Piotr, Krystyna Skarżyńska. 2021. Competetive Jungle Belief Who are the ‘social Darwinists’? On dispositional determinants of perceiving the social world as competitive jungle. PLoS ONE, August 11, DOI 10.1371/journal.pone.0254434.
35. Rand, Ayn. 1962. Introducing Objectivism by Ayn Rand. https://courses.aynrand.org/works/introducing-objectivism.
36. Reich, Robert. 2018. The common good. New York: Knopf.
37. Reicher, Steve D. 1996. The Battle of Westminster’ Developing the Social Identity Model. European Journal of Social Psychology, 26, 1: 115–134.
38. Reykowski, Janusz. 1986. Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa: PWN.
39. Reykowski, Janusz. 2002. O motywacyjnych regulatorach altruistycznego pomagania. Na przykładzie osób, które ratowały Żydów w okresie hitlerowskiej okupacji. W: I. Kurcz, D. Kądzielawa, red. Psychologia czynności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 65–84.
40. Reykowski, Janusz. 2019. Rozczarowanie demokracją. Perspektywa psychologiczna. Sopot: Smak słowa.
41. Ross, Lee, Richard E. Nisbett. 1991. The person and the situation. NY: McGraw Hill.
42. Sandel, Michael J. 2012. What isn’t for sale? The Atlantic, 4: 62–66.
43. Siem, Birte. 2022. The relationship between empathic concern and perceived personal costs for helping and how it is affected by similarity perceptions. The Journal of Social Psychology, 162, 1: 178–197.
44. Skarżyńska, Krystyna. 1985. Psychospołeczne aspekty decyzji alokacyjnych. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.
45. Skarżyńska, Krystyna. 2020. My. Portret psychologiczno-społeczny Polaków z polityką w tle. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
46. Snyder, Mark, Steven W. Gangestad. 2000. Self-monitoring: Appraisal and reappraisal. Psychological Bulletin, 126, 4: 530–555.
47. Stiglitz, Joseph. E. 2010. Free fall. New York: Norton.
48. Szuster, Anna. 2005. W poszukiwaniu źródeł i uwarunkowań ludzkiego altruizmu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
49. Tajfel, Henri, Michael C. Billig, Robert P. Bundy, Claude Flament. 1971. Social categorization and intergroup behaviour. European Journal of Social Psychology, 1: 149–178.
50. Tesser, Abraham. 2003. Self-evaluation. In: M.R. Leary, J.P Tangney, eds. Handbook of self and identity. New York: Guilford Press, 275–290.
51. Tetlock, Philip E. 1986. A value pluralism model of ideological reasoning. Journal of Personality and Social Psychology, 50, 4: 819–827.
52. Tetlock, Philip E. 2003.Thinking the unthinkable: sacred values and taboo cognitions. Trends in Cognitive Sciences, 7, 7: 320–324.
53. Tetlock, Philip E., O. V. Kristel, S. B. Elson, M. C. Green, J. S. Lerner. 2000. The psychology of the unthinkable: Taboo trade-offs, forbidden base rates, and heretical counterfactuals. Journal of Personality and Social Psychology, 78, 5: 853– 870. DOI: 10.1037/0022-3514.78.5.853.
54. Wagner, Ulrich, Robert A. Wicklund, Sigrid Shaigan. 1990. Open Devaluation and Rejection of a Fellow Student: The Impact of Threat To a Self-Definition. Basic and Applied Social Psychology, 77, 1: 61–76.
55. Wicklund, Robert A., Peter M. Gollwitzer.1982. Symbolic self – completion. Hillsdale, NJ.: Erlebaum.
56. Wojciszke, Bogdan, Aleksandra Cisłak. 2006. Self interest in social and political perception. In: A. Golec de Zavala, K. Skarżyńska, eds. Understanding social change. Political psychology in Poland. New York: Nova Science.
57. Ziółkowski, Marek. 2015. Teoria socjologiczna a transformacja społeczeństwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.


Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Janusz Reykowski
1
ORCID: ORCID
  1. Instytut Psychologii PAN, Warszawa

Konserwatywno-prawicowy radykalizm jako dążenie do kulturowej hegemonii

Janusz Reykowski
Nauka | 2021 | No 2 | 103-130 | DOI: 10.24425/nauka.2021.136318
Słowa kluczowe conservatism radicalism democracy human rights right-wing authoritarianism traditionalism perceived threat liberalism religion individual freedom violence
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

One of the most common and dangerous conflicts in contemporary democracies is related to cultural differences in understanding of the basic principles of social organization. Such conflict is developing also in Poland. Its most recent manifestation is the serious confrontation between the new appointed Minister of Education and Science of the Polish government and the large part of the Polish scientific community. In the first part of the paper, I analyze on the basis of his publication the minister’s socio-political worldview. I am implying that it may explain his conflict arousing policy. I am focusing on his concept of the natural law and his use of this concept, on his understandings of democracy and secular state, and on his interpretation of minority rights in democracy. I am concluding that he represents the ultraconservative (right-wing) version of the Roman Catholic worldview and is trying to impose its implications on the Polish education as well as scientific institutions. In the second part of the paper, I am analyzing sociopsychological preconditions of cultural conflicts and factors that may determine the radicalization of these conflicts.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Janusz Reykowski
ORCID: ORCID

Populizm jako choroba demokracji

Janusz Reykowski
Nauka | 2023 | No 3 | 7-19
Słowa kluczowe populizm procesy emocjonalno-motywacyjne procesy poznawcze osobowość
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Populizm jest tu rozumiany zgodnie z szeroko akceptowaną definicją C. Mudde jako paraideologia zawierająca dwa komponenty, antyelityzm i suwerenność społeczeństwa (ludu). Wyraża się w formie społecznych ruchów, specyficznych formach prowadzonej polityki, która podtrzymuje lub inspiruje społeczne konflikty, a zarazem ma podobać się klasie ludowej. Polityką kieruje charyzmatyczny przywódca, który uzyskuje legitymacje w drodze wyborów, ale warunki konkurencji wyborczej są w różny sposób modyfikowane, aby zapewnić sukces partii populistycznej i jej szefa. W artykule omawiane są wyniki badań psychologicznych, które dotyczą psychologicznych uwarunkowań postaw populistycznych. Dotyczą one emocjonalno-motywacyjnego i kognitywnego funkcjonowania osób akceptujących paraideologię populizmu i populistyczną władzę. Omawiana jest także geneza populizmu, która wiąże się z pewnymi ważnymi defektami liberalnych demokracji.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Janusz Reykowski
1
ORCID: ORCID
  1. Instytut Psychologii PAN, Warszawa

Sprzeczność interesów jako źródło konfliktów

Janusz Reykowski
Nauka | 2011 | No 3
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Janusz Reykowski
ORCID: ORCID

Teoria ograniczonej etyczności a wiedza o systemie motywacyjnym człowieka

Janusz Reykowski
Nauka | 2022 | No 4 | 59-75 | DOI: 10.24425/nauka.2022.142920
Słowa kluczowe motivation self cognitive bias group forces sacred values
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The Theory of Bounded Ethicality postulates that in situations involving consequences for self and/or others people make ethical decisions that bring self- -oriented motivational forces to bear on decision-making. These ethical decisions are biased by a stubborn view of oneself, as moral, competent, and deserving and thus, not susceptible to conflicts of interest. People unconsciously favor this particular vision of the self being unaware of data that may contradict it. This conception of ethical decision making seems to imply that self-oriented motivation plays a dominant role in regulation of human behavior. But there are good theoretical reasons for questioning this view. In the paper, I describe three different research programs that may illustrate operation of the three different motivational systems – only one of them seems to corresponds with the Bounded Ethicality model. It means that that “bounded ethicality“ may appear in pure form in specific situations – when self system is activated by specific egxogenous and endogenous factors while other systems are not remain in the latent state.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Janusz Reykowski
1 2
ORCID: ORCID
  1. członek korespondent PAN
  2. Instytut Psychologii PAN, Warszawa

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji