W artykule zweryfikowano i pogłębiono tezy na temat uczestnictwa w kulturze w małych i średnich miastach postawione w trakcie ogólnopolskich, eksploracyjnych analiz etnograficznych. Źródłem danych służących weryfikacji są wyniki badań przeprowadzonych w sześciu miejscowościach (Dobrzyniu, Obrzycku, Rawiczu, Ostródzie, Grudziądzu i Elblągu) w 2017 roku. Teoretyczną podstawę badań i analiz stanowi „postrozszerzeniowa” koncepcja kultury – nowa propozycja konceptualizacji uczestnictwa w kulturze. W badaniu potwierdzono tezy mówiące o niewielkim zainteresowaniu większości mieszkańców uczestnictwem w kulturze instytucjonalnej, wyspowym charakterze aktywności elit, „relacjogennej” funkcji uczestnictwa w kulturze, wciąż istotnej roli telewizji i niskich wskaźnikach czytelnictwa. Ponadto ustalono, że nowe, cyfrowe formy dostępu nie odmieniły jeszcze praktyk kulturalnych na obszarach pozametropolitalnych. Wynikiem prac badawczych jest też jedna z pierwszych segmentacji osób uczestniczących w kulturze w małych i średnich miastach.

This article aims at verifying the findings by Richard g. Wilkinson and Kate e. Pickett (2009) which point to a strong correlation between the income gap and the escalation of social problems. Wilkinson and Pickett’s thesis, described here as ‘the Spirit level concept’, states that all kinds of social problems (ranging from drug abuse to lack of trust among people) are directly connected with the scale of social inequality in a given country. In this article we test this concept by analyzing the relation between the income gap in a particular country and four important problems: health condition, trust, social activity and cultural activity. We investigate this relation in european union countries.