Artykuł poświęcony jest zjawisku porzucania marynarzy przez ich pracodawców morskich. Kwestia ta od kilku lat jest przedmiotem zainteresowania dwóch organizacji międzynarodowych: Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) i Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO). Wydały one w tej materii wspólne wytyczne - ponieważ nie mają one jednak charakteru wiążącego, armatorzy nadal naruszają prawa marynarzy. Spektakularnym przykładem takiego naruszenia jest przedstawiona w artykule sprawa statku “Olga J ”. Przypadek ten jest charakterystyczny dla współczesnej żeglugi, gdyż statek był własnością spółki zarejestrowanej w Belize, czarterowany był przez armatora cypryjskiego, a podnosił banderę Hondurasu. Załoga międzynarodowa: kapitan Grek, marynarze z Ghany, Wysp Zielonego Przylądka i Senegalu. Statek zatrzymany w bułgarskim porcie Burgas, początkowo przez PSC, następnie aresztowany przez władze bułgarskie. Kapitan porzucił załogę, zostawiając ją bez środków do życia, doszło do incydentów z władzami bułgarskimi. Członkowie załogi przez kilka lat starali się o pomoc w różnych organizacjach, w tym w związkach zawodowych. Wreszcie próbowali wykorzystać przepisy o ochronie praw człowieka. Autor przedstawia reperkusje prawne z tym związane.

Gazociąg północny (Nord Stream) od momentu ujawnienia projektu międzynarodowej opinii publicznej stał się najgłośniejszą i najbardziej kontrowersyjną inwestycją w Europie w ostatnich latach. Projekt zakłada budowę rurociągu z Federacji Rosyjskiej do Niemiec na międzynarodowych wodach wyłącznych stref ekonomicznych, w których obrębie prawo morza zapewnia wolności komunikacyjne, włącznie z układaniem tego typu instalacji. Wybór przez konsorcjum Nord Stream jednej z najdłuższych możliwych tras gazociągu, którego budowa jest znacznie droższa niż budowa na lądzie, świadczy o podjęciu decyzji na podstawie przesłanek politycznych, a nie ekonomicznych. Doprowadziło to do niespotykanego od dawna podziału politycznego w regionie na państwa, które potencjalnie odniosą korzyści z inwestycji, i na państwa, w których interesy ta inwestycja godzi. W związku z tym planem pojawiły się problemy związane z zasięgiem jurysdykcji krajowej na morzu, a nawet delimitacją obszarów morskich (spór polsko-duński). Jedną z istotnych z tego punktu widzenia kwestii jest istnienie w Zatoce Fińskiej pasa wód międzynarodowych - „ korytarza morza pełnego ”, którego likwidacja poprzez rozszerzenie morza terytorialnego i ustanowienie granicy fmsko-estońskiej mogłoby uniemożliwić realizację projektu. Bardzo ważną rolę odgrywa tu także aspekt ekologiczny związany z budową i użytkowaniem gazociągu oraz z oceną oddziaływania inwestycji na środowisko, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zagrożenie uwolnienia zalegających dno Morza Bałtyckiego bojowych środków trujących z czasów drugiej wojny światowej. W publikacji podkreślono przede wszystkim wybrane prawne i polityczne możliwości oddziaływania przez Polskę na inwestycję, a poza tym zasygnalizowano znaczenie działań wewnątrz Unii Europejskiej oraz słabe strony polskiej administracji rządowej w kontekście planów rosyjsko- niemieckich. Po przedstawieniu założeń projektu w artykule zwrócono uwagę kolejno na zagadnienia ekologiczne związane z budową gazociągu, problem korytarza morza pełnego i gazociągu oraz związek między projektem a delimitacją polskiej i duńskiej wyłącznej strefy ekonomicznej w rejonie Bornholmu.

Some areas intended for afforestation are characterised by a lack of moisture and mineral nutrients. One of the approaches to improve water retention capacity of soils is the use of hydrogels (polymer soil conditioners). The presented experiment was performed with 4 different methods of hydrogel applications and control in a post-industrial area – a dumping ground of the Brown Coal Mine Bełchatów (Forest District Administration Bełchatów). The Aquaterra product (pure hydrogel) and hydrogel with nutrients (TerraVit) produced by Terra-Gubin company were used in all experiments. From 292 to 306 one-year old seedlings of Pinus sylvestris L. of an average height of 80–101 mm were planted in each plot. The influence of hydrogel application method on successful afforestation and growth of seedling was analyzed after the first vegetation year. Maximum number of surviv seedlings (93.3%) was observed for hydrogel applied through roots coating, minimum (72.4%) for hydrogel with fertilizers applied under plants. Results obtained for pure hydrogel surface application (89.1%) and pure hydrogel applied under plants (85.3%) can be compared with results from control plot (89.7%). Mean heights of surviving seedlings were similar (128–130 mm) for root coating, and both methods of hydrogel application under plants, in contrast with surficial hydrogel application (117 mm) and control where they were minimal (111 mm). Mean height increments in surviving seedlings were minimum in control plot (31 mm), and similar (38–40 mm) for root coating and surface application. The best results of height increments (47 mm) were obtained when hydrogel mixed with fertiliser was applied under plants. To sum up, in view of plant survival the best method of polymer soil conditioner (hydrogel) application was root coating; this method gave also satisfactory increments of plant height.

The Włodawka River catchment of an area of 725 km2 covers the central and eastern part of the Łęczna-Włodawa Lake District. Evaluation of the role of hydrogenic areas in runoff creation was based on materials of the Department of Hydrography and the Institute of Meteorology and Water Management data. The analysis was conducted for selected catchments in which additional hydrometric measurements and water quality tests were done. Such parameters as: the share of hydrogenic surfaces in total catchment area, types of wetlands, their hypsometric location and position with reference to drainage streams were taken into consideration for evaluation. The degree of anthropogenic transformation of the marshland was expressed in terms of density and depth of the drainage ditches that dissect it. It was found that the drained gyttja of Krowie Bagno plays a considerable role in increasing the minimum discharge. Wetlands in the Włodawka River catchment influence the conditions of the runoff and water quality, which is noticeable, primarily, in the concentration of organic carbon, and of nitrogen and phosphorus compounds.

During the past several years big changes have been observed in waste water disposal, noticeable particularly in the improvement of water protection and sewage treatment. An important element of waste water disposal still requiring improvement is a low development of sewage systems in rural and urban areas. The main problem is an increasing amount of sludge, high degree of sediment hydration and considerable ability to anaerobic decomposition, a lack of areas for managing sediments near big cities and deposits of sediments on storage areas. Selected issues of waste water disposal and sludge handling in the Mazovian Province against a background of waste water disposal and sludge handling in Poland were presented in the article.

The aim of this study was to delimit lacustrine deposits underlaying present peatlands. On this basis, the location of water bodies in late Pleistocene and early Holocene was recognized. The lakes’ occurrence was presented on the background of geomorphological conditions. Lacustrine deposits occur mainly in depressions of the northern part of the Knyszyńska Forest. They are placed in upper parts of the Czapielówka River, Jałówka River, middle Sokołda River and upper Kumiałka River catchments. The thickness of gyttja varies between 0.4 and 2.5 m. These are detrital, calcareous and clay-calcareous gyttjas. Lacustrine sediments fill the bottoms of various meltout depressions. The origin of these depressions, as well as the whole glacial relief of the terrain, is often linked to deglaciation of the Warta ice sheet. However, kame deposits in the Janów village are younger than Warta glaciation. Moreover, the catchment relief of the upper Kumiałka River is similar to the relief which originates from Vistulian glaciation. Besides, there are boulder deposits directly under the lacustrine deposits. These three facts indicate a younger age of the melt-out depressions in the upper Kumiałka River catchment.

In order to help develop a better understanding of relevant catchment processes, this paper presents the changes in physico-chemical features of the Wieprz River water during the spring snowmelt flood of 2006. The obtained results showed that the groundwater sampled from the springs and the water sampled from the river had a similar and quite stable composition of the basic physicochemical features in the period of solely groundwater feeding (the river is fed only with the water coming from underground sources). The physico-chemical composition of river water during snowmelt depended on the contribution of surface runoff in total outflow and the flood phase. The correlation coefficients between the discharge in the Wieprz River and the concentrations in the studied indices were significantly negative: pH, SEC, HCO3, Ca, Mg, Na, Sr, SiO2, Cl, SO4, F. Significantly positive correlations associated with an increase in discharge were observed in the case of: K, NO3, NO2, total organic carbon, chemical oxygen demand and biochemical oxygen demand. Step and bidirectional responses were noted during the snowmelt flood in the case of the content of NH4 and PO4.

The runoff coefficient is one of the fundamental hydrological characteristics of a catchment. It indicates a share of the precipitation water that runs off from the catchment.

The results of the runoff coefficient calculation based on measurements carried out continuously in the Cerhovický Stream catchment over a considerable period of time, i.e. from 1988 up to 2006 are presented. The precipitation and runoff data in the catchment were used. Mean value of the runoff coefficient and the runoff coefficients for the agricultural and forest parts of the catchment are presented. The total mean runoff coefficient for the Cerhovický Stream is 0.19 with the standard deviation of 0.06. Mean runoff coefficient for the forest part is 0.13 and for the agricultural part – 0.24.

Differences between the years with a higher and a lower precipitation were followed as well. We also statistically evaluated possible hydrological changes caused by the construction of the highway and the market centre. For another possible explanation of quite high standard deviation of the mean annual runoff coefficient we followed the monthly runoff coefficient dependence on water temperature and of ground water table depth.

Premises for the construction of balance equations of water reserves in the saturation zone of forest soil are presented in this paper. Changes of soil water reserves are dealt with as an effect of the atmosphere-tree stand-soil balance at the assumption of constant ground water flow and negligibly small losses for infiltration down the soil profile below saturation zone. These assumptions are met in permeable lowland forest soils, particularly in areas where the aquifer is situated on relatively shallow impermeable substratum. Then, for snow-free periods, it is possible to: 1) combine the increment of soil water reserves with precipitation above tree crowns and with plant and litter interception and 2) combine the losses of soil water reserves with plant transpiration and evaporation from the soil surface. The periods of increments and losses of soil water reserves are determined from limnigraph records of ground water table depth in piesometers. Examples are given in the paper of equations identified by long term data from 13 soil profiles localised in pine forests on Pleistocene floodplain of the Dunajec River. The data included: ground water table depth, physical properties of grounds in soil profiles, and hydro-climatic conditions. The equations combine increments and losses of water reserves in the saturation zone with rainfall and deficits of air humidity measured on a midforest meadow.

Almost half (47%) of Latvian forest areas (3611 thousand ha) are considered degraded or partly improved by the hydro-technical drainage. The degradation is caused by very poor soil aeration due to waterlogged conditions. The location of waterlogged forests in Latvia is neither uniform nor occasional. Comparison of the abundance of waterlogged forests and the amount of atmospheric precipitation showed that the waterlogged forests are mainly located in areas with least precipitation. This hydrological phenomenon is connected with water discharge in drainage ditches: even during the dry summers of the years 1963, 1964, 1975, 1976 and 2002 in the drained forests with deep peat soils water flowed continuously in 1 m deep ditches and the discharge exceeded the amount of precipitation. Using the data from 182 sample plots in drained forests with the peat layer depth of 4.2 m, it was found, that coniferous forests are most productive in areas where the peat layer is most dense. One of the possible explanations for this phenomenon is that the most intensive paludification and formation of most dense peat layer are characteristic for the areas with intensive water discharge from confined aquifers. This discharge provides necessary mineral nutrients for the forest soil regardless of the peat layer thickness. The forest productivity may increase several times due to the enhancement of water movement in soil and to improved soil aeration by hydro-technical drainage. Also the flow regime of rivers connected with the drained areas changes considerably, mitigating extremely high and low flow events.

Views on the objectives and role of water management have remarkably changed in the last years. The need of a complex water management that would consider all water users including agriculture and natural environment is often underlined. It is pointed out that agriculture and natural environment (including commercial forests) are basic consumers of precipitation water which is not considered in water and economic balances. More and more importance is attributed to the utilisation of waters from catchment basin and to application of non-technical measures of controlling water cycles. A large impact of agro-ecosystems and natural or semi-natural (forests, wetlands) ecosystems on water balance is underlined. This different approach to the problems of water management is expressed e.g. in Water Framework Directive of European Union devoted to surface and ground water protection. The directive attributes a great role to the protection of aquatic and water related ecosystems. More and more often it is realised that the total water resources are equal to the volume of atmospheric precipitation. Water management should involve not only the water in geological aquifers or river channels but also that which is retained in soil profile. Such elements of water balance as spatial distribution, interception, infiltration and recharge of ground water reservoirs, soil retention capacity, surface runoff and evapotranspiration depend largely on land use in a catchment. Through appropriate land use and catchment management, application of rational agro-technical methods, development of small retention, wetland restoration, and hampering water outflow from draining systems one may significantly affect water cycling in a catchment.

Small water resources of Poland, increasing water consumption, climate changes and requirements of environmental protection enforce the implementation of complex methods of water management and search for environmental-friendly methods of limiting economic losses caused by water deficit or excess. Saving water used for economic purposes and agriculture would permit better fulfilment of the needs of natural environment.

In the projects of protection of soil-water environment there is a need to combine and process large amount of information from various disciplines to estimate parameters of phenomena and to determine the range and time table of necessary undertakings.

Due to complex assessment of processes taking place in aquifers, mathematical modeling is the best tool supporting evaluation off pollution in the ground water environment. It is also an effective method of forecasting the risk associated with the harmful impact of objects polluting grounds and grounds waters.

Significant application of mathematical modeling is the use for the enlargement of information gathered in the process of recognition and assessment of condition that prevail in soil-water environment. Results of modeling, if appropriately presented, could be an important element of decision support system in environmental management.

This paper describes procedures for developing an environmental remediation decision support system by linking CADD and GIS software with the hydro geological flow and transport models.

Uncertainties as to how the climate will change and how it will influence the necessities and trends of irrigation development lead to a number of serious questions to be answered in the near future. How irrigation and water systems will have to adapt to climate changes is a challenge that planners, designers and O&M services will have to cope with.

It is widely accepted that air temperature in Poland will increase of 2–4°C, however a total yearly precipitation will not vary yet its pattern during the year may change towards higher in winter and lower in summer. Evapotranspiration and crop water demand may rise due to both an increase in temperature and duration of crop growth cycles.

Three main factors are expected to exert an accelerating influence on the development of irrigation: increased frequency and intensity of droughts and long-lasting precipitation-free periods with the high insolation and high air temperatures resulting from climate change; the intensification of agricultural production (e.g. in horticulture, orchards, seed crops), being forced by both domestic and European free-market competition; the necessity of reaching high level of quality for the majority of agricultural products.

To mitigate negative effects of climate change and extreme events, appropriate adaptation methods and adaptation strategies should be developed and implemented in existing irrigation and water control systems. A number of technological and organisational steps should be taken to improve operation, management, administration and decision making processes.

W ostatnim czasie udało się zarejestrować w jednym z prywatnych polskich zbiorów monet antycznych dwie brązowe monety należące do typu nienotowanego w dotychczasowej literaturze. Ze względu na niewątpliwe pochodzenie obiektów z obszaru Cyrenajki, jak również na podstawie zredukowanej legendy na rewersie oraz charakterystycznych motywów ikonograficznych, przedstawiane monety należy uznać za kwadranse Aulusa Pupiusa Rufusa — urzędnika rzymskiego, który w okresie poprzedzającym bitwę pod Akcjum (31 r. p.n.e.) odpowiadał m.in. za emisję monet na terenie Cyrenajki. Dotychczas znane były dwa typy bitych przez niego asów, dwa typy semisów oraz jeden typ kwadransa. Nieznany wcześniej drugi typ kwadransa, poddany analizie w niniejszym artykule, uzupełnia schemat mennictwa Pupiusa Rufusa w Cyrenajce o brakujący element.

Na niemieckim rynku antykwarycznym oraz na różnych aukcjach numizmatycznych w 1997 r. pojawiło się 118 monet wczesnośredniowiecznych zestawionych w pracy. Stanisław Suchodolski stwierdził, że mogą to być kolejne monety z rozproszonego wczesnośredniowiecznego skarbu, odkrywanego w latach 1982–1993 na polu ornym we wsi Lasowice, pow. Nysa, i opublikowanego w WN w 1997 r. Zestawienie zawiera 92 denary bawarskie i szwabskie z X w., 18 denarów czeskich Bolesława II oraz ich naśladownictwa, trzy monety z mennicy w Kolonii (Otto I/II), dwie z Moguncji (Otto I/II), jedną z Zurychu i jedną z Italii , wybitą w mennicy w Pawii. Dla poszczególnych egzemplarzy bawarskich i części czeskich podano typy według klasyfikacji W. Hahna, dla pozostałych monet czeskich typy według klasyfikacji F. Cacha, a dla niemieckich według H . Dannenberga. Spis ten uzupełnia korekta typów monet bawarskich opublikowanych w 1997 r. Statystycznie ujmując, dodatkowe monety przedstawiają zestaw zupełnie podobny do poprzednio zarejestrowanego. Monety bawarskie, które liczbowo tworzą ok. ¾ skarbu, kończą się w połowie lat osiemdziesiątych X w. i dają ważny chronologiczny punkt zaczepienia dla wczesnych monet czeskich. Te zaś — co typowe dla śląskich skarbów tego czasu — mają tu stosunkowo mocną reprezentację blisko 1/8. Łącznie ze skarbu znamy obecnie 298 egzemplarzy, a podsumowanie ich wagi daje ok. 346 g.

Artykuł oparty jest na dokumentach przechowywanych w Archiwum Narodowym w Pradze, zespół „Ministerstvo financí”, a także w archiwach Czeskiego Banku Narodowego w Pradze i Państwowej Drukarni Papierów Wartościowych w Pradze. Uzupełnia informacje zawarte w katalogu polskich pieniędzy papierowych Czesława Miłczaka z 2005 roku. Porównanie sytuacji walutowej w Czechosłowacji i w Polsce po 1945 r. wykazuje wyraźne cechy wspólne. Okupacja niemiecka zdewastowała systemy pieniężne obu państw i nowe władze musiały stopniowo usuwać z obiegu pieniądz okupacyjny. Do obiegu wypuszczono najpierw bony tzw. serii 1944, wydrukowane w Moskwie. Gdy w Czechosłowacji podczas reformy monetarnej z 1 listopada 1945 roku wydano do obiegu znaki pieniężne, wydrukowane przez rząd emigracyjny w Wielkiej Brytanii, w Polsce banknoty wydrukowane podczas wojny w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii nie zostały emitowane. Rząd warszawski poszedł drogą tworzenia i emisji własnych banknotów, wydrukowanych w kraju (poza jednym nominałem, wydrukowanym w Czechosłowacji). W 1950 roku rząd w Warszawie postanowił przeprowadzić radykalną reformę pieniężną. Monety wykonano w Republice Czechosłowackiej (mennica Kremnica) i na Węgrzech (mennica Budapeszt). Banknoty wydrukowany w Polsce (2 zł, 5 zł), na Wegrzech (10 zł, 20 zł), a najwyższe i najbardziej skomplikowane nominały Czechosłowacji (50 zł, 100 zł a 500 zł) na papierze banknotowym dostarczonym przez polski rząd. Odmiennie niż w Czechosłowacji, nie wprowadzono w Polsce nominałów opartych na trzykrotności jednostki. Dostawy monet i banknotów z Węgier realizowano transportem kolejowym przez czechosłowackie terytorium, pod eskortą pracowników Państwowego Banku Czechoslowackiego i ochrona policyjną. Banknoty drukowane w Pradze przewożono również w konwojach kolejowych eskortowanych także przez przedstawicieli polskiej strony, którzy w Boguminie przejmowali odpowiedzialność za transport. Autorzy śledzą trasy i terminy poszczególnych transportów (przywóz papieru do Pragi, wywóz banknotów z Pragi, transporty do i z Budapesztu). Podczas realizacji reformy walutowej z 1 czerwca 1953 r. w Czechosłowacji wszelkie nowe znaki pieniężne przywieziono ze Związku Sowieckiego. Artykuł dopełnia dane o jednym z etapów rozwoju polskiej waluty i dostarcza materiału porównawczego dla badań powojennych przemian monetarnych w Europie Środkowej.

W 2008 r. w miejscowości Kvie na Gotlandii odkryto dalszych 20 monet ze skarbu ujawnionego już w 1929 roku (tpq 1027). Wśród nowych okazów rozpoznano denar Bolesława Chrobrego (992–1025) (Ryc. 1). Awers został wybity już znanym stemplem awersu typu Dux inclitus, rewers natomiast nowym stemplem naśladującym rewers pensa Etelreda II (978–1016) typu Crux (991–997). Monetę służącą wzorem wybił w Yorku mincerz o imieniu Thurstan (Ryc. 3). Dwie dalsze monety Bolesława Chrobrego wybite tym samym stemplem rewersu udało się odszukać przy pomocy Williama Leana w zbiorach brytyjskich: w British Museum (kolekcja Elmore Jonesa; ryc. 5) i w Merseyside County Museums w Liverpool (ryc. 4). Awersy tych monet, również identyczne, noszą znane już naśladownictwo stempla Etelreda II typu Last Small Cross (1009–1017). Odkrycia te wzbogacają uzupełniany już blisko od stulecia (E. Majkowski, Z. Zakrzewski, S. Suchodolski; ryc. 6) łańcuch połączeń stempli monet Chrobrego trzech typów: I polskiego z napisem BOLIZAS DVX — INCLITVS (ryc. 7), II anglosaskiego z imieniem króla Etelreda (ryc. 4 i 5) i III bawarskiego ze zniekształconym imieniem króla Henryka II (1002–1014) (ryc. 10). Typ anglosaski dotychczas był znany tylko z awersu, obecnie poznaliśmy również stronę odwrotną. Interesujące jest jednak, że wzorce tych stempli mają różną chronologię. Awers naśladuje monetę z Lincoln z lat ok. 1013–1017 (ryc. 2), rewers natomiast monetę z Yorku około 20 lat starszą (ryc. 3). Wykonawcą stempli był człowiek o dużych umiejętnościach, który nie został jednak wykorzystany do dalszej produkcji menniczej w Polsce. W obrębie wspomnianej grupy stemple wielokrotnie łączą się ze sobą (Ryc. 1, 4, 5, 8, 9, 11). Świadczy to o tym, że były używane w tym samym miejscu, w zbliżonym czasie i zapewne też w zbliżonym czasie zostały wytworzone (ok. 1015–1020). Na początku tego okresu — lub może nawet parę lat wcześniej — powstał typ bawarski. Przyczyny połączeń były różnorodne: zarówno techniczne (chęć maksymalnego wykorzystania stempli), jak też ekonomiczne (chęć zarekomendowania własnych monet), a pewną rolę mógł odegrać również przypadek. Wagi monet tej grupy są mocno zróżnicowane (1,05–1,97 g), a ich wagi średnie stosunkowo wysokie (1,485, 1,64, 1,36 g) i zbliżają się do wagi innych monet Bolesława Chrobrego z drugiej połowy panowania. Znaleziska zawierające te monety mają stosunkowo duży rozrzut (Wielkopolska, Mazowsze, Małopolska, Pomorze, Gotlandia, Norwegia, Rosja). Bite były zapewne, tak jak i inne monety Bolesława Chrobrego, w Wielkopolsce lub na północnym Mazowszu, w jednym z głównych centrów jego państwa.

Assemblages of molluscs have been used for stratigraphy of Late Glacial and Holocene deposits in Poland. Changes of the climate as well as migration of species are main factors which control the recompositions of molluscan communities in this time. Thirteen malacostratigraphical zones have been definied. Eight of them corresponds with land environments, while the remaining ones (five) with water habitats. The succesions of these zones gives the malacostratigraphical subdivisions, which can be compared with similar schemes proposed in some other countries of Central Europe. They supplement palynostratigraphical zones or even can be used as main way of stratigraphical intrepretations.

The article presents the results of a detailed study of the geological structure of the Łeba Barrier in the Rąbka cross-section (Southern Baltic, Poland). The barrier separates Lake Łebsko from the Baltic. Five sedimentary complexes were distinguished there (M2-M6). The spatial variability of the grain-size distribution was examined and succession stages of the mollusc fauna occurring in the individual sedimentary complexes were distinguished. Radiocarbon dating was used to establish the age of the most important events during the process of formation of the barrier, which took place in the course of several relative sea-level changes. The first sedimentary complex (M2) at Rąbka is connected with the second ingression (i2) of the Baltic Sea (ca. 6,700-6,000 14C years BP), sea-level stabilization (6,000-5,500 14C years BP), and at last sea-level lowering (5,500-5,000 14C years BP) in the region of the Gardno-Łeba Coastal Plain. The sedimentary complex M3 developed in a lagoonal environment when the barrier was situated north of its present position (5,000-3,000 14C BP). The next lowering of the sea-level made the lagoon shallower and caused the emergence of small but already subaerial stretches of barrier land with a freshwater fauna in the north (4,880š40 14C BP). With the next ingression stage (i3), which took place between 4,500 and 3,000 BP, the barrier shifted to its present-day position and the lagoon changed into a freshwater lake. From 3,000 to 1,700 14C BP fossil soil and peats developed on the barrier surface as a result of another sea-level lowering. The last ingression stages (i4 and i5), younger than 1,700 BP, built up the barrier, practically in its today's location (sedimentary complexes M4 and M5). The youngest sedimentary complex (M-6) is represented by present-day beach sands.

The main goal of the presented research was to investigate spatial distribution of surface sediments and to recognize relationships between chemical composition of water and sediments in a coastal Lake Sarbsko (northern Poland). The Lake Sarbsko is a freshwater basin. The water column is well oxygenated and waters exhibit only minor spatial variability of chemical composition indicating rapid and good mixing. Surface sediments of Lake Sarbsko are strongly diversified with respect to chemical composition. The sediments of Lake Sarbsko are characterized by elevated content of terrigenous silica indicating enhanced input of clastic material from the watershed and/or increased dynamics of the lake waters. Moreover, SiO2ter is strongly negatively correlated with SiO2biog, organic matter and element contents, which argues for diluting effect of the former towards authigenic components of sediments. Basically, terrigenous silica (quartz) content is highest in the lake shores and declines towards the lake center. Biogenic silica, organic matter and most of elements display reversed tendency. CaCO3 was encountered in three isolated areas, where it co-occurs with FeS. It is anticipated that precipitation of calcite in Lake Sarbsko resulted from postdepositional processes. Spatial distribution of Fe, Mn, Ca, Mg, Na and K in Lake Sarbsko is also governed by their geochemical affinities to organic matter (Fe), Fe/Mn oxides (Fe, Mn), sulphides (Fe), clay minerals (Na, K, Mg, Mn) and carbonates (Ca, Mn).

Białowieża in Poland is a very famous region in Europe (because of its primeval forest and bison population), but its environmental history is poorly known. This article shows the results of palynological analysis, macrofossil analysis and geological settings of two mires in the Białowieża Forest. The pollen diagrams show changes of the vegetation cover from the younger part of the Late Glacial until the present time. The relative time scale is based on palynostratigraphy and comparison to published results of other sites from the adjacent regions. During the Late Glacial two stages of the vegetation succession were revealed: steppe and forest during the Alleröd period and tundra-like vegetation during the Younger Dryas. The Holocene history consists of five stages of plant cover development. The special features of the Białowieża Forest are conditioned by two main factors: low degree of anthropogenic impact and influences of continental climate and boreal zone, stronger than in the other regions of Poland.

The aim of this study was to examine the pollution level of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), polychlorinated biphenyls (PCBs) and selected chloroorganic pesticides (HCH isomers, DDT and its metabolites, aldrin, dieldrin, endrin, heptachlor, endosulfan I and II, and methoxychlor) in surface sediments from selected fjords, tidal plains and lakes from the North Svalbard area. The sediments were collected from 34 sampling stations in July 2005. Only endosulfan I and methoxychlor, among selected chloroorganic pesticides, were measured in concentrations near detection limit (LoD) in fourteen sediment samples. The sum of seven PCB congeners varied from < 0.9 to 5.6 ng g-1 d.w. in sediments from fjords and tidal plains and from < 0.1 to 14.6 ng g-1 d.w. in sediments from lakes. The concentrations of analysed PAH compounds in surface sediments from lakes were over ten times higher (Ʃ16PAHs to 429 ng g-1 d.w.) than in sediments from fjords and tidal plains (Ʃ16PAHs to 36 ng g-1 d.w.).