Based on theoretical writings inspired by Bakhtine and Bergson, among others, we propose to present and comment on some examples of forms borrowed from satire and irony and their role in the transmission of “trompe l'oeil” messages to escape censorship.

The article shows the history of the Spanish and American editions of the novel Dalla parte di lei by the Italian-Cuban author Alba de Céspedes and the process of its retranslations starting from the several English versions of the text used as “text-pivot”. Through the investigation of the author’s intense correspondence with her publishers and taking into account Berman’s “Retranslation hypothesis” and Venuti’s approach within the Translation Studies, this work demonstrates how, in the 1950s, one of the most popular Alba de Céspedes’ novel used to be translated in other languages through different editing, revision and retranslation practices depending on the public of readers. In particular, Francoism censorship was decisive in editorial choices for the Spanish edition of the text.

Przedmiotem analizy jest pierwszy artykuł Karola Marksa: Uwagi dotyczące nowej pruskiej instrukcji o cenzurze (1842). Sednem poglądów zawartych w tym artykule był sprzeciw wobec ograniczenia publicystom możliwości wyrażania myśli oraz twórczej pracy. Autor wskazywał, że nowa instrukcja tylko pozornie liberalizuje przepisy o cenzurze, w istocie zaś w wielu aspektach je zaostrza, chociażby w kwestiach związanych z krytyką religii. Uważał, że instrukcja o cenzurze nie jest prawem, bo ograniczając wolność, jest sprzeczna z samą istotą prasy, prawa i państwa. Marks uważał, że potrzebne jest prawo prasowe, które byłoby gwarancją wolności prasy, a cenzurę należy bezwarunkowo znieść.

Autonomiczna Galicja była krajem dwóch prędkości. Z jednej strony stanowiła konstytucyjnie afiliowany kaganek wolności i autonomii, z drugiej — związana z monarchistycznym absolutyzmem — limitowała ochronę jednostki i przyznanych jej obywatelskich praw. Swoistym zakładnikiem owej dychotomii działań — w imię ochrony władzy i religii — stała się prasa.

This paper analyses Stanisław Barańczak’s translation of Ursula K. Le Guin’s novel A Wizard of Earthsea. An overview of the first publications of the American writer in Poland is followed by a description of the obstacles that were encountered by Stanisław Lem when trying to publish Le Guin’s novel in the book series that he directed. Subsequently, Stanisław Barańczak’s translation is analysed to show the strategies that he adopted, the recurring techniques, and the problematic renderings due to a lack of familiarity with the fantasy genre.

Polish Literary Bibliography shows the documentation material in an annual order records of the texts of Polish authors, also translated into foreign languages and foreign authors translated into Polish. It notes works in the theory of literature and also history of literature, literary life, literary criticism, theater and film. Is a complete theatrical and film bibliography, presents records of radio plays and television theater. In the years 1954–2000 it appeared in annual cycles, including in 38 volumes material from the years 1944/1945–1988. To the volume for 1985, it was subjected to constant censor interventions. Since 1989, it exists as an online database. The creator of PLB was professor Stefan Vrtel-Wierczyński, who has also established in 1948 Department of Current Bibliography in which the bibliography is being developed.

Na mapie pojęciowej problematyki badawczej cenzury oraz będących jej konsekwencją konfiskat jako zasadniczy obiekt analiz lokowany jest „inkryminowany tekst”. Takie postrzeganie cenzury pozwala analizować ją z perspektywy konkretnego faktu ingerencji władzy w prasowy przekaz, jego odnotowanie, a także zrekonstruowanie skutków owego zajęcia, tak dla autora, jak i wydawcy oraz redaktora. Próba natomiast rekonstrukcji historycznego obrazu cenzury w znacznie rozszerzonym zakresie, na który składają się: instytucje, ich kompetencje, metody i skutki działania, stosowane środki prewencji oraz represji wymaga jednak „odkrywania” nowych informacji, pozwalających na systemowe oraz porównawcze ujęcie problemu.