How is it possible that God allowed the camps in Auschwitz-Birkenau and Kolyma to exist and operate as they did? How can He calmly watch as the Mediterranean Sea becomes a watery grave for thousands of His children? Where does evil come from? Is God indifferent to it?

The article analyzes the names given today to the children of inhabitants of Przemyśl — followers of Catholicism and Orthodoxy, at the same time showing their differences and similarities within both religions. In the same urban, communication and cultural community, Catholic and Orthodox live side by side (often for many generations). Despite everything, they to some extent retain their own identity (culture, traditions and customs), which also manifests itself in the names given to children. For a more complete picture of the situation, the names of the two older generations (parents and grandparents) were also presented.

Why is the word “tenderness” rarely mentioned in the Bible? Can we make any judgement about God’s tenderness? We talk to Father Tadeusz Dola, Professor Emeritus of Theology and head of the Theological Sciences Committee of the Polish Academy of Sciences.

Walter Charleton, lekarz i zaangażowany chrześcijanin, był jednym z pierwszych zwolenników fizyko-teologii, którą zaczęto rozwijać na dużą skalę pod koniec XVII wieku i która rozkwitła w XVIII wieku. W swojej walce z angielskim deizmem i ateizmem argumentował na podstawie porządku przyrody za istnieniem Boga. Był jednym z nielicznych autorów próbujących pogodzić atomistykę z teologią chrześcijańską. Zmagał się również z problemem nieśmiertelności duszy, wspierając w pewnym momencie ideę Gassendiego, że ludzie mają dwie dusze – zmysłową i racjonalną.

W przedłożonym studium autor wykazuje, że Paweł w propositio (12,1-2) sekcji zachęt (12,3-15,13), choć nie stosuje w nim bezpośrednio słowa syneidēsis, to jednak zastosowanym w nim słownictwem do niego się odnosi przywołując jego podstawowe funkcje i dowodzi w ten sposób, jak fundamentalne znaczenie ma odnowa umysłu we właściwym, tzn. zbawczo skutecznym, edukowaniu sumienia chrześcijańskiego. Czyni to w parakletycznym kontekście, aby uświadomić Adresatom, jak rozstrzygający głos mają odnowione umysł i sumienie w byciu i nieprzerwanym stawaniu się chrześcijaninem w codziennym i konkretnym przeżywaniu oraz praktykowaniu wiary w Jezusa. Z propositio czyni on fundament, na którym buduje parakletyczne przesłanie Listu. Jednoznacznie w nim stwierdza, że trwale odnawiany Ewangelią Bożą umysł to absolutny warunek nieprzerwanego ewangelicznego odnawiania sumienia. Odnawiane zaś w ten sposób sumienie to, jedyny godny okazanego grzesznej ludzkości daru miłosierdzia, gwarant stałej wierności jego norm osądu ze sprawiedliwością Bożą objawioną w Chrystusie Synu Bożym, czyli jego bezwzględnej prawości, co jest niezbywalnym warunkiem osiągnięcia zbawienia wiecznego.

The article is an attempt to interpret selected works by Fyodor Sologub ( Церковь, В моей лампаде ясный свет..., Опять сияние в лампаде..., Моя верховная Воля), characterized by the lyrical I’s gradual departure, a turning away from God towards the forces of evil, deism and demonic solipsism. These works display the complex motifs typical of modernist aestheticism; inspired by the philosophical thought of A. Schopenhauer: his pessimism, disillusionment with the world, despair, existential emptiness, complete loneliness etc. The lyrical subject finds himself in a certain spiritual wilderness. His relationship with God undergoes a drastic change. The hitherto Christian figure of the merciful Father is replaced by the strict and cruel judge, the evil demiurge. The poet gives him the name of the Old Testament God – Adonai. However, by his actions (evil, insidious and vengeful), he rather resembles the Gnostic Jaldabaoth or Satan – the opponent of Christians. The interpreted texts also reveal the authorial lyrical speaker as fascinated with “the new genius” – Lucifer, whose image becomes positively redefined. He gains the status, as well as the features and powers traditionally ascribed to the Christian God.

The dominant feature of foreign speech is the availability of appeals, because they indicate the opposition «addressee – sender», reflecting the speaker’s attitude to the interlocutor, to the environment, certifying the status of a person, and adapting us to the perception of information and to some extent reactions to it. The aim of the article is to characterize the semantic and functional features of vocatives as integral components of foreign speech by the example of prayer texts (458 prayers are analyzed). Very often such constructions in prayers have additional means of dissemination, including artistic definitions, homogeneous affixes, separate members of the speech itself and even predicative units that we rarely find in other speech patterns. Appeals to God, the Mother of God and servants of God (apostles, angels, saints, etc.) are productive in vocative structures. The names of religious attributes, believers and evil spirits are used less actively in this role. In addition, the believer’s constant appeal to higher powers gives the prayer discourse signs of dialogue, although there is no reverse communication.

Artykuł składa się z dwu części. W pierwszej zostało streszczone w języku nieformalnym rozumienie idei Boga wyrażone przez Bogusława Wolniewicza w języku logiki formalnej. Wykazuje się, że podstawą stanowiska Wolniewicza jest antynaturalizm, czyli przekonanie, że przyroda jest fragmentem szerszej rzeczywistości, a człowiek częściowo wykracza poza rzeczywistość przyrodniczą. W drugiej części podjęto próbę uchwycenia intuicji leżących u podstaw Bogusława Wolniewicza idei Boga jako bezosobowej mocy niebędącej Opatrznością. Uzasadnia się, że jest to konsekwencją uwarunkowań charakterologicznych. Uzasadnienie to jest zgodne z Wolniewicza rozumieniem ludzkiego charakteru. W artykule wykorzystano prywatną korespondencję Bogusława Wolniewicza.

Bogusław Wolniewicz w swych Rzeczach i faktach (1968) uznał Traktat logiczno-filozoficzny Wittgensteina za dzieło metafizyczne. Nowoczesna metafizyka Wittgensteina miała być „metafizyką faktów” w przeciwieństwie do tradycyjnej „metafizyki substancji” Arystotelesa lub „metafizyki rzeczy” Tadeusza Kotarbińskiego. Teoria metafizyczna opisuje budowę świata. Świat rzeczywisty widziany jako całość jest tylko jednym ze światów możliwych. Podstawową jednostką konstrukcyjną świata jest fakt atomowy. (Nie jest on jednostką najprostszą, ponieważ jego składnikami są „przedmioty proste”). O metafizyce Traktatu decydują więc przede wszystkim pojęcia „świata”, „możliwości” i „atomu”. Arystotelesowskiej „materii” odpowiadają u Wittgensteina „przedmioty proste”, a „formie” odpowiadają „fakty”. Luką w systemie jest brak przyczyny sprawczej, odpowiadającej za realizację takich a nie innych faktów. U Leibniza taką przyczyną była „racja dostateczna”, pokrywająca się z wolą Boga. Dla późnego Wolniewicza podobnym absolutem staje się „los” (gr. týchē).

Celem artykułu jest przybliżenie Anzelmiańskiego sposobu myślenia o naturze i porządku w świecie stworzonym przez Boga. Bóg dla Anzelma jest naturą najwyższą, a więc taką, która istnieje w sposób najpełniejszy, ma pełnię bytu, gdyż jej istota jest tożsama z istnieniem. Jest ponadto przyczyną wszystkich rzeczy istniejących, a sama nie ma przyczyny, ponieważ istnieje per se. Porządek natury można obserwować w dwóch kierunkach: gdy wychodzi się od różnorodności rzeczy istniejących realnie oraz gdy rozpatrujemy rzeczy przed stworzeniem, kiedy istniały w Bożym umyśle jako idee i wzory, na podstawie których Bóg powołał do istnienia konkretne przedmioty.

Edyta Stein to osoba, która urodziła się w żydowskiej, tradycyjnie religijnej rodzinie. W młodości zaprzestała modlitwy, zagubiła wiarę w Boga. Była jednak niezwykle uczciwa w poszukiwaniu prawdy, która stała się jej życiową pasją. Artykuł ukazuje najpierw różne definicje prawdy. Następnie podejmuje prezentację sposobów fenomenologicznego odkrywania prawdy na temat człowieka, które był charakterystyczne dla Edyty Stein. Wreszcie pokazuje jej dojście do odkrycia Boga Miłości, który pociągnął ją do mistycznego zjednoczenia w duchowości Karmelu. Edyta Stein zginęła w obozie koncentracyjnym w Auschwitz, doświadczając tajemnicy Krzyża Chrystusowego i ofiarowując się za swój naród.

Pontyfikat papieża Franciszka jest naznaczony tajemnicą miłosierdzia i wcielaniem jej w życie. Prawdę tę czerpie z Biblii, świadectwa świętych oraz współczesnego świata. Zatroskany o duchową kondycję wierzących nazywa Kościół „szpitalem polowym”, podkreślając jego misję i zadania. Chce pomóc współczesnemu człowiekowi w dotarciu do Boga i odczytaniu przez niego swego powołania. Służy temu ogłoszenie Nadzwyczajnego Roku Miłosierdzia, w którym zachęca wierzących, by potrafili lepiej poznać i przyjąć dar miłosierdzia do swego życia oraz podzielić się nim z potrzebującymi braćmi, szczególnie z ubogimi i cierpiącymi. W ramach Roku Miłosierdzia proponuje różnorodne inicjatywy duszpasterskie, ale przede wszystkim przypomina, by pojednać się z Bogiem w sakramencie pokuty i pojednania oraz dostąpić odpustu. Papież prosi, aby tym wydarzeniem zainteresowali się wszyscy, gdyż jedni są współodpowiedzialni za drugich. Służy temu ewangeliczny obraz miłosiernego Boga, który przynosi moc najsłabszym i przekazuje nadzieję, że nikt nie jest sam.

The paper is a biblical-theological study that attempts to describe social groups which can be regarded as the poor in the light of teaching of Jesus . The study is based on the following biblical texts: Mk 1:15; cf . Mt 4:17; Lu 4:43, then Lk 4:18-19, Lk 6:20 and Mt 5:3 and several others. The poor of the Gospels are the first recipients of the kingdom of God. According to the author the evangelical poor have many different faces and also poverty has many dimensions. The first of all is the material lack and need. There are many other categories of poor people, for example those excluded from their social and religious position: widows and children, the little ones, am ha’aretz. Another category of the poor are the sick and suffering, sinners and the outlawed, men with an unclean spirit. All those people were the recipients and bene-ficiaries of the kingdom of God to come.

The foregoing article is an attempt at answering the question, whether Fiodor Sologub is rightly called a eulogist of evil and an apologist of devil, as well as a God-iconoclast. For this purpose the author is trying to revise the hitherto views concerning the fi gure of God in the lyric of the Russian poet. In the effect of conducted studies it was established that the myth of Sologub, “the literary Jack the Ripper”, functioning well until today was based on unjust and often prejudicial opinions of persons from the symbolist’s generation, as well as of the later experts in literature, who ascribed to them the “crimes” committed by the protagonists of his novels (sadism, erotomania, necrophilia and Satanism). The key problem of God-iconoclasty in turn, as it has been revealed, is connected with the issue of literary mask, a play with the reader. On one hand, the poet’s God-iconoclasty is an attempt of “getting inscribed” in the creative tendency that predominated in the Russian literature of that time (the “diabolic symbolism”), on the other – it constitutes one of the stages in looking for God and the development of lyrical “I”, carrying autobiographical traits.

According to the Bible, a disrespectful use of God’s name may be perceived as blasphemous or at least profane. In order to avoid the risk of violating that religious and linguistic taboo, sensitive language users representing the Judeo-Christian world have developed various euphemistic ways of referring to God. On the other hand, however, jokes that include God’s name and laugh at him are not uncommon in Western culture. Assuming a linguistic-semantic perspective, the present paper examines a group of “God jokes”, which are jokes that contain God’s name and were tagged with the word god in the collection entitled “The best god jokes”, published on the website unijokes.com. The aim of the study is to identify the place and role of God’s name in the semantic script of “God jokes”, or in other words, to check “how much” God there really is in the text of jokes that are supposed to laugh at God, potentially violating the religious taboo. Following the General Theory of Verbal Humor (Raskin and Attardo 1991; Attardo 2001), the use of God’s name is analyzed in the knowledge resources of the semantic script of a joke: the target, the script opposition, the situation, the narration, and the language.

This article presents the problem of understanding Heideggerian ‘turn’ (Kehre) in the context of the most important aspects of his later philosophy. Since Heidegger had written (secretly) Contributions to Philosophy, he departed from his original philosophical assumptions, which had been presented in Being and Time. Heidegger’s turn was conceived as a discovery of truth of Being, as a project of another beginning, as proper asking about Being as such, as well as a discovery of a hidden aspect of being that is revealed in an event (‘enowning’).

The topic „The Bible and Christian Morality" was thoroughly studied by the Papal Biblical Commission. The article's author presents the originality of this concept. He proves why we ought to speak of „revealed morality" and not about Gospel ethics, the writings of St. Paul or OT and NT ethics. Morality - as opposed to ethics - does not rely on freely accepted initial assumptions, but is man's response to the gifts received from God: creation, covenant and fullness of revelation in Christ. It brings to light the criteria resulting from the Bible itself, which contemporary Christians should apply when dealing with problems that contemporary sciences, techniques and culture present, but about which the inspired books do not directly speak of. He stresses that the Bible itself, revealing what is unique and which does not undergo discussion, at the same time calls the faithful of God to dialogue with the world in which we live, particularly with believers of other religions.

Zagadnienie objawienia ściśle wiąże się w teologii z kwestią pośrednictwa. Niniejszy artykuł analizuje znaczenie pojęcia objawienia i jego związku z kategorią pośrednictwa w teologicznej myśli Paula Tillicha, jednego z wielkich teologów i filozofów protestanckich XX wieku. Tillichowa doktryna Boga zakłada niepojętą bliskość, a jednocześnie transcendencję Ostatecznej Rzeczywistości. Zakłada jednak również to, że Bóg objawia się człowiekowi poprzez elementy rzeczywistości doczesnej. Pierwsza część artykułu poświęcona jest zatem Tillicha rozumieniu objawienia. W kolejnej części analizie została poddana kwestia ostatecznej postaci objawienia Bożego, którą według Tillicha jest Jezus Chrystus. Wreszcie w trzeciej, podsumowującej części pojęcie objawienia zostało przedstawione w kluczu pośrednictwa. Poprzez objawienie niepojęty Bóg zapośrednicza się w świecie, by człowiek mógł rozpoznać Jego bliskość i obecność. Pośrednictwo objawieniowe w tej optyce nie oznacza zaprzeczenia bezpośredniej bliskości Boga, ale do niej prowadzi i ją pokazuje.

Benedykt XVI, jako Najwyższy Pasterz Kościoła i głowa Państwa Watykańskiego (Watykanu), utrzymywał kontakty z przedstawicielami władz państw muzułmańskich lub zdominowanych przez kulturę islamu. Troszczył się o dobre relacje katolików z wyznawcami innych religii, w tym islamu. Świadczył o istotnych wartościach chrześcijaństwa i islamu – sprawiedliwości i pokoju. W artykule wskazaliśmy na istotę, cel oraz wyzwania dialogu międzyreligijnego, przede wszystkim dialogu z islamem. Osobom i środowiskom zaangażowanym w jego prowadzenie powinna przyświecać idea poszukiwania prawdziwego dobra człowieka i społeczeństwa. Ważne przy tym jest zachowanie wierności własnej tożsamości religijnej, zwłaszcza na płaszczyźnie doktrynalnej. Dialog bowiem przede wszystkim powinien zmierzać do poszukiwania prawdy i świadczenia o niej. Będzie to możliwe tylko pod warunkiem zachowania szacunku dla własnej wiary oraz okazywania respektu dla tożsamości wyznawców islamu. W dialogu z islamem najważniejszy jest Bóg Wszechmogący, któremu przyznać trzeba należne Jemu miejsce. Wiara bowiem w jednego Boga zobowiązuje Jego wiernych do odpowiedzialności za pokój. Benedykta XVI teoria dialogu znalazła poświadczenie w papieskich spotkaniach czy to ze „światem islamu”, czy też z różnymi gremiami (kościelnymi, politycznymi, osób zaangażowanych w tzw. dialog specjalistów). Najważniejszym kryterium dialogu była dla Benedykta XVI wierność chrześcijańskiej tożsamości

The article presents Polish historians and their work in the times of the Saxon kings of Poland. In particular the Author seeks an answer to the problem what was accepted and what the Polish authors of the first part of the 18th century condemned.

In the second half of the 19th century in the European culture appears an increased interest in evil. This phenomenon is widely spread particularly in France and England. In his famous volume of poems Les Fleurs du Mal Charles Baudelaire publishes The Litanies for Satan where the Devil replaces God as the addressee of a blasphemous prayer. Joris-Karl Huysmans, an author of the novel LB-bas, describes a black mess and a litany addressed to Satan who seems to be closer to sinful people than perfectly indifferent God. A poet from the Huysmans’ artictic circle, Édouard Dubus, devotes his litany to a „Lady of grace and immorality” – a blasphemous double of Mary, mother of Jesus. An English poet Charles Algernon Swinburne writes Dolores, a poem addressed to „Our Lady of Pain” and recognised as the apogee of the satanic litany. In all these cases the choice of a litany as a literary genre results in acceptance of a vision of the world broaden with spirituality. In spite of their seemingly blasphemous plots, all these texts express a deep hunger for the sacred – the hunger that could not be satisfied with official religion.

Etyka teistycznego absolutyzmu moralnego (TAM) musi, jak każda, zdefiniować dobro, ustanowić więź między dobrem a obowiązkiem oraz zastrzec sobie skuteczność. Argumentuję (z pomocą D. Hume’a, K. Gödla i L. Kołakowskiego), że teistyczna definicja dobra jest ostatecznie nieefektywna, więź między dobrem a obowiązkiem zawsze luźna, zaś skuteczność zasadniczo ograniczona. Nic w tym osobliwego, podobnie zawodzą inne etyki. TAM ma natomiast endemiczny kłopot pojęciowy, ale tę opowieść mam za sobą.

Although the Council‘s declaration Nostra aetate has been absorbed by the magisterium, there are new challenges suggesting its acknowledgement and further development. The document’s significance resides in its foundation on Romans 9-11 and in the fact that it has been promulgated at all, in spite of enormous resistance in the years ahead. No. 528 from the Catechism of the Catholic Church rises up out of various official statements with respect to this topic: The three wise men from Jesus’ Epiphany are typical representatives of the pagan religions who have to turn to the Jews in order to receive “from them the messianic promise”. This insight corrects a romanticizing pluralism of religions as it becomes manifest in the terminology of the three “Abrahamic religions”. A further development of Nostra aetate should include two aspects: Overcoming the narrowing down of Judaism and Christianity as a “religion” without refeRence to realities like “the land”, and, secondly, deepening the theological understanding of the referral of Christianity towards Judaism, particularly in connection with the term “People of God”.