Henryk Elzenberg odcisnął swe piętno na polskiej powojennej myśli politycznej – stał się symbolem intelektualnej i duchowej konsekwencji, co uczyniło zen filozofa czasów trudnych. To o nim Adam Michnik pisał w latach 80. jako o filozofie na „czas głazowładztwa”. Wprawdzie w dorobku autora Kłopotu z istnieniem aktywność intelektualna przybierała różną formę, ewoluowała, zmieniając się pod wpływem dziejowych wydarzeń. Konstrukcje teoretyczne zanurzone w klimacie Młodej Polski znacznie różniły się od tych z okresu międzywojennego, tamte zaś – od zapisek czynionych w czasie drugiej wojny światowej i po niej. Elzenberg niezwykle żywo reagował na zmieniający się wokół niego świat, a myśl teoretyczna podążała za historycznymi wydarzeniami, usiłując ogarnąć je, ukazać w szerszej perspektywie i opisać językiem filozofii. Jednak podstawowym przekonaniom oraz intuicjom ich autor pozostał wierny. Przechodząc kolejne fazy – od aktywnego politycznego zaangażowania, przez indywidualizm i okres aktywności teoretycznej, do wewnętrznej emigracji – pozostał wierny swym głównym twierdzeniom, iż zbiorowość, polityka, ale także jednostka stają się wartościowe nie przez prosty fakt egzystencji, ale dzięki odniesieniu do idei oraz wartości.

John Rawls w Teorii sprawiedliwości przedstawia krytykę utylitaryzmu. Jednak opis przedstawiony przez Rawlsa jest schematyczny i właściwie ograniczony do prezentacji teorii etycznej J.S. Milla zawartej w Utylitaryzmie. W szczególności Rawls nie docenia wątków perfekcjonistycznych w teorii Milla oraz ich konsekwencji dla problemu równości płci. Wątki te podejmuje Rawls w Wykładach z historii filozofii polityki. Ograniczanie się do Teorii sprawiedliwości Rawlsa nie pozwala dostrzec zbieżności między teorią Rawlsa a teorią Milla. Dlatego w artykule (1) zwracam uwagę na niedostatki w prezentacji utylitaryzmu Milla w Teorii sprawiedliwości Rawlsa, (2) przedstawiam analizę utylitaryzmu z Wykładów z historii filozofii polityki, która pozwala na pełniejsze odczytanie utylitaryzmu Milla wraz z jego wątkami perfekcjonistycznymi, a następnie na tej podstawie (3) ukazuję praktyczne konsekwencje koncepcji Milla i Rawlsa dla problemu równości płci.