W artykule nakreślono możliwe reperkusje większej obecności przedstawicieli islamu w Europie na początku XXI stulecia. Odsetek ten wzrósł z 2% w 1950 r. do 6% w 2020. W recepcji nowej fali napływu muzułmanów na Stary Kontynent przedstawiono przewidywane konsekwencje. Rozważono zaistnienie dwu scenariuszy. Jednym z nich jest narastające wciąż przekonanie o zagrożeniu ze strony rozwijającej się w Europie populacji wyznawców islamu. Innym możliwym rozwiązaniem jest ich sukcesywna integracja. Dla obu wersji przedstawiono wyraźne przesłanki opierające się na znanych faktach, decyzjach społeczno-politycznych, ratyfikowanych umowach oraz deklaracjach decydentów. Podjęto dyskusję z pojawiającymi się stereotypami znamionującymi niechętne nastawienie do wzrastającej obecności islamu na Starym Kontynencie. Ukazano też wdrażane praktyki na rzecz integracji społeczności muzułmańskiej.

Joseph Ratzinger przestrzega przed mnożącymi się próbami powierzchownego podejmowania zagadnienia religii. W zróżnicowanym świecie religii dostrzega jed-nak pewne punkty styczne. Pierwszym krokiem w historii religii było przejście od tego, co prymitywne, do mitu. Drugi, decydujący, polegał na wyrwaniu się z mitu. To wyjście z mitu ma trojaką postać, którą przyjmują trzy wzajemnie do siebie nieredukowalne postaci religii: mistyka tożsamości, rewolucja monoteistyczna i oświecenie. Wyrazem dwóch pierwszych są odpowiednio: mistyka tożsamości i mistyka osobowej miłości. Nie można również pominąć faktu, że religie na siebie oddziałują. Miejsce chrześcijaństwa w historii religii – notabene wypracowane w dialogu z religiami i sprzeciwie wobec nich – określa opowiedzenie się po stronie Boga wiary i Boga filozofów oraz zdecydowany wybór wiary i rozumu oraz prawdy i kultu. W rozważaniach dotyczących dialogu religii J. Ratzinger wyróżnia typ mistyczny i typ teistyczny religii. Obok nich współczesną pokusą jest typ pragmatyczny, w którym ignoruje się pytanie o prawdę. Rezultatem dialogu religii nie będzie na pewno unifikacja religii. W tym dialogu nie można zrezygnować z prawdy. Wreszcie nie można zapomnieć, że istnieje religio vera i jest nią chrześcijaństwo.

Benedykt XVI, jako Najwyższy Pasterz Kościoła i głowa Państwa Watykańskiego (Watykanu), utrzymywał kontakty z przedstawicielami władz państw muzułmańskich lub zdominowanych przez kulturę islamu. Troszczył się o dobre relacje katolików z wyznawcami innych religii, w tym islamu. Świadczył o istotnych wartościach chrześcijaństwa i islamu – sprawiedliwości i pokoju. W artykule wskazaliśmy na istotę, cel oraz wyzwania dialogu międzyreligijnego, przede wszystkim dialogu z islamem. Osobom i środowiskom zaangażowanym w jego prowadzenie powinna przyświecać idea poszukiwania prawdziwego dobra człowieka i społeczeństwa. Ważne przy tym jest zachowanie wierności własnej tożsamości religijnej, zwłaszcza na płaszczyźnie doktrynalnej. Dialog bowiem przede wszystkim powinien zmierzać do poszukiwania prawdy i świadczenia o niej. Będzie to możliwe tylko pod warunkiem zachowania szacunku dla własnej wiary oraz okazywania respektu dla tożsamości wyznawców islamu. W dialogu z islamem najważniejszy jest Bóg Wszechmogący, któremu przyznać trzeba należne Jemu miejsce. Wiara bowiem w jednego Boga zobowiązuje Jego wiernych do odpowiedzialności za pokój. Benedykta XVI teoria dialogu znalazła poświadczenie w papieskich spotkaniach czy to ze „światem islamu”, czy też z różnymi gremiami (kościelnymi, politycznymi, osób zaangażowanych w tzw. dialog specjalistów). Najważniejszym kryterium dialogu była dla Benedykta XVI wierność chrześcijańskiej tożsamości

Since the beginning of islam in the 7th century christians and Muslims have been a permanent challenge for themselves. the confrontation and the closeness which accompany them through the entire history are rooted in the universal and monotheistic character of both religions. From the christian point of view it would be diffcult to talk about interreligious dialogue or at least its modern developments, without the Second Vatican council (1962–1965) and the declaration nostra aetate. The council recognized in it the spiritual, moral and cultural values present in different religions, emphasizing spiritual and moral values between Muslim and christians. For the frst time in the history of the Catholic Church, the council’s fathers offcially called for the co-operation with Muslims. This is the starting point of the real dialogue between Christians and Muslims.

This article attempts to describe and analyse – in three parts – some aspects of the dialogical initiatives of Christian-Muslim relations. A greater part of it refers to the Roman Catholic Church, but some examples of interpretation and dialogical initiatives of the Orthodox and protestant churches are included as well. Islam as a point of reference is taken as a whole. After a short introduction containing a general defnition of dialogue and its interreligious form the frst part deals with historical facts which shaped the dialogical attitudes. The selected historical facts build a background for some theological ideas on islam in orthodox, catholic and protestant traditions. The second part focuses on the practical aspects of dialogue – its forms and representative institutions, i.e. the pontifcal council for interreligious Dialogue, World council of churches and Orthodox center of the ecumenical patriarch in chambésy which are engaged in the dialogue on behalf of the main christian churches. The third part offers some ideas concerning aarguments for dialogue, its effciency and quality which might be important for the future of dialogue. The modern history of Christian-Muslim relations shows that the dialogue between adherents of these two largest religions is possible despite that it is not an easy undertaking. the author underlines that there is no alternative to dialogue as there is no better way to defeat prejudices and heal the wounds of the past.

This paper discusses the essence of marriage in the world’s major religions (Judaism, Islam, Hinduism, Buddhism, religions of primitive peoples) and presents the customs and forms of concluding marriage as well as the ethics of marital cohabitation. The paper goes on to analyse selected statements by the teaching offce of the Church on the subject of marriage and family in various religions. The question of „mixed” or interreligious marriage is analysed from the perspective of religious rules, law and interreligious dialogue. Attention is drawn to the pastoral care shown by the Catholic Church to mixed marriages and families. This care is a manifestation of interreligious dialogue. Each religion has its own unique understanding of the institution of marriage and family. A mixed marriage brings together two different views of this institution: these views are mutually exclusive in some aspects and coincident in other aspects. Marriage and family undoubtedly constitute the foundation of societies representing various cultures and religions. The religious views on marriage exert an indisputable impact on the moral and social order of individual groups, communities and societies.