Założenia klasztorne na terenie Lublina mają bogatą historię. Pierwszy powstał już w XIV w. Z czasem do miasta sprowadzano kolejne zakony, dla których fundowano nowe miejsca pod zabudowę. Założenia lokowane poza murami miasta były otoczone pokaźnymi ogrodami. Do dóbr zakonnych należały także pola, łąki, folwarki, a nawet wsie. Przez szereg lat zakonnicy powiększali swoje włości, zabezpieczając w ten sposób finansowanie działalności, którą prowadzili. Po okresie świetności przychodzą ciężkie czasy konfliktów zbrojnych obejmujących Lublin. W tym okresie założenia klasztorne ulegają licznym zniszczeniom, część przekształcana jest na cele świeckie, a przylegające do nich ogrody są dzielone na mniejsze parcele, przeznaczane pod zabudowę lub są sprzedawane. Z istniejących w XVIII w. 18 klasztorów do czasów współczesnych przetrwało 14. Wszystkie są wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Lubelskiego, a tylko 6 z nich stanowi do dzisiaj własność zakonów. Ogrody przy zachowanych obiektach różnią się powierzchnią i funkcją od tych z okresu swojej świetności. Ich obszar w obrębie miasta od XVIII w. do czasów współczesnych zmniejszyła się o ponad połowę. Cztery z nich uległy nie-wielkim przekształceniom, a w niezmienionej formie pozostały tylko wirydarze w 9 dawnych klasztorach. Pozostała zieleń pełni funkcje ogrodów przyszpitalnych, przykościelnych lub skwerów miejskich.

The article discusses the monks’ names mentioned in the village register books of Kasina Wielka in the 17th and 18th century. The majority of them are the names of the priors of the Dominican monastery in Krakow and monks performing particular duties, for example stewards. There are 65 names of these kinds from a total of 89 male monastic names. All of them “had” a patron saint (except for Alan and Przecław). Only a few of them were also given to peasants. The names come from various languages and are interesting to study from the onomastic point of view.

Celem artykułu jest przybliżenie problematyki związanej z edycją Epitafium opata Ditharda, dokonaną przez Wojciecha Kętrzyńskiego w 1893 r. w szóstym tomie Monumenta Poloniae Historica. Wbrew powszechnie przyjętej za sprawą tego uczonego informacji Epitafium opata Ditharda nie wchodziło w skład rękopiśmiennej kolekcji tzw. źródeł oliwskich ( Fontes Olivenses). Ten wierszowany utwór pochwalny na cześć pierwszego opata klasztoru oliwskiego powstał najprawdopodobniej w XIII w., a znany jest dziś głównie z drewnianej tablicy z XVII w., znajdującej się w archikatedrze oliwskiej w Gdańsku, której Wojciech Kętrzyński nie znał z autopsji. Wydał on Epitafium opata Ditharda, biorąc za podstawę kopię tekstu zachowaną w rękopisie kórnickim sygn. BK 65, zdjętą z tego tabulatum w 1749 r. Z uwagi na fakt, że istnieje starsza kopia tekstu tego dzieła, zapisana w rękopisie gdańskim (APG, sygn. 940/422), zdjęta nie z tabulatum, a z piętnastowiecznej polichromii, edycję Kętrzyńskiego należy dziś uznać za niewystarczającą.

W niniejszej publikacji cztery dzieła architektury powstałe w Polsce w XXI wieku zostały zestawione parami w dwa kierunki w architekturze dobrane pod kątem zbiorów łączących je cech. Główny temat publikacji uzupełniają wstępne rozważania na temat możliwych pól analizy architektury powstającej w Polsce w XXI wieku.