W systemach GIS sąsiedztwo obszarów analizowanego regionu jest pojęciem stosowanym tylko dla danych rastrowych. Przeniesienie tego pojęcia na dane wektorowe i opisowe oraz usystematyzowanie modeli tak pojętego sąsiedztwa stanowi przedmiot tego opracowania. Punktem wyjścia jest założenie, że podstawowy model sąsiedztwa obszarów może być przygotowany na podstawie danych przestrzennych, zobrazowany za pomocą grafu i opisany macierzą sąsiedztwa. Stanowi on podstawę do budowy następnych modeli, które wiążą się z wprowadzeniem nowych miar sąsiedztwa - miar wynikających z charakterystyk obszarów zapisanych w tabelach ich atrybutów. W oparciu o proponowane modele można wykonywać potrzebne analizy przestrzenne związane z sąsiedztwem obszarów oraz konstruować modele agregatowe, niezbędne w wielowymiarowej analizie sąsiedztwa.