WWA tzw. persistent organic pollutants (POPs), charakteryzują się właściwościami kancerogennymi i mutagennymi. Dokonano przeglądu literatury dotyczącej zawartości WWA w żywności nieprzetworzonej i podlegającej różnego rodzaju procesom obróbki. Poprzez kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego mogą dostawać się do pożywienia, stwarzając poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Literatura wskazuje na dość dużą powszechność tych zanieczyszczeń w żywności zarówno pierwotnej jak też przetworzonej. Zawarte w materiale roślinnym WWA zwykle zaadsorbowane są na powierzchni liści bądź korzeni. W niewielkim stopniu WWA wnikają do ich wnętrza. Zanieczyszczenie roślin pochodzi głównie z osiadania na nich cząstek pyłów (z zaadsorbowanymi WWA) Natomiast poziom WWA w żywności przetworzonej (gotowanie, wędzenie, smażenie) zależy głównie od warunków i metod jej przygotowywania. Szczególnie wysokie stężenia WWA zostały oznaczone w wędzonych rybach i mięsie a t~kże w produktach przygotowywanych nad otwartym ogniem (grill). Za główne źródło WWA w ludzkiej diecie uważane są natomiast zboża i warzywa.

W pracy badano zawartość 16 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (lista US EPA) w roślinach (kukurydza i wiklina) uprawianych na glebach użyźnianych osadami ściekowymi. Całkowitą zawartość WWA określano stosując ekstrakcję dichlorometanem metodą ultradźwiękową. Do oczyszczania ekstraktów zastosowano technikę ekstrakcji do fazy stałej. Rozdzielanie WWA i oznaczanie ilościowe przeprowadzono techniką HPLC z detekcją UV Na podstawie uzyskanych wyników wyliczano współczynniki biokoncentracji. Zawartość sumy WWA w roślinach wahała się od 5,83 do 33,8 μg/kg s.m. Stwierdzono dominujący udział WWA o niskiej masie cząsteczkowej. Uzyskane wyniki wskazują na wzrost zawartości wszystkich oznaczanych WWA wraz ze wzrostem dawki osadu. Jednakże nawet przy najwyższych dawkach osadu zarówno zawartość sumy WWA jak też indywidualnych związków z tej grupy nie przekraczała zawartości mogących stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzi. Wyliczone współczynniki biokoncentracji dla sumy 16 WWA wahały się od 0,04 do 0,38 i były na poziomie notowanym przez innych autorów.

Badania miały na celu określenie biodostępnych form wybranych WWA w glebie lekkiej użyźnionej osadem ściekowym. W celu oceny zawartości biodostępnych WWA glebę ekstrahowano 25% roztworem tetrahydrofuranu w wodzie. Całkowitą zawartość WWA określano stosując ekstrakcję dichlorometanem metodą ultradźwiękową. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono wyraźny wpływ dawki osadu na zmiany w zawartości form biodostępnych WWA. Materia organiczna pochodząca z osadu wyraźnie ograniczała biodostępność WWA. Odnotowano również wysoką zależność pomiędzy poziomem form biodostępnych WWA w glebie a współczynnikiem log K,w tych związków.

Celem pracy było określenie zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w zależności od intensywności i sposobu użytkowania gleby. Do badań wytypowano dwa typy gleb, tj. czarnoziem nie zdegradowany wytworzony z lessu oraz madę rzeczną właściwą wytworzoną z utworów pyłowych. W każdej objętej badaniami glebie wybrano po pięć obiektów: sady jabłoniowe, chmielniki, pola uprawne, trwałe użytki zielone i naturalne ekosystemy leśne. Do badań pobierano próbki z głębokości 0-10, 10-20 oraz poniżej 35 cm. W uzyskanym materiale oznaczono zawartość 16 WWA metodą HPLC-UV oraz zawartość węgla organicznego. Zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych wyraźnie zależała zarówno od typu gleby, jak również od sposobu jej użytkowania. Jedynie w przypadku dwóch obiektów (chmielnika i trwałego użytku zielonego) zarówno czarnoziem jak też mada rzeczna charakteryzowały się najwyższą zawartością WWA. Wpływ sposobu użytkowania na zawartość zarówno sumy WWA jak też poszczególnych związków wyraźniej zaznaczył się w czarnoziemie aniżeli w madzie rzecznej. Migracja WWA w głąb profilu glebowego podobnie jak zawartość tych związków zależała od typu gleby i sposobu użytkowania. Zarówno jednak w madzie rzecznej jak też czarnoziemie obserwowano wzrost udziału naftalenu wraz z obniżaniem się głębokości. Efekt wypłukiwania zanieczyszczeń w głąb profilu zaznaczył się jednak wyraźniej w przypadku mady rzecznej.

W pracy oceniano zmianę zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) podczas kompostowania osadów ściekowych stabilizowanych pyłami z elektrociepłowni. Oznaczona zawartość sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w osadzie użytym do kompostowania wynosiła 10385 μg/kg (±830). W pyle stwierdzono jedynie obecność trzech WWA (fenantrenu - 0,9 μg/kg, antracenu - 1,9 μg/kg oraz chryzcnu - 2,7 μg/kg). Dodatek pyłu do kompostowanego osadu ściekowego wywarł, w zależności od jego udziału, zróżnicowany wpływ na degradację WWA. Stosunkowo najlepszy stopień rozkładu (66,3%) stwierdzono przy udziale pyłu w ilości 20% (udział wagowy). W kompostowanym osadzie ściekowym oraz osadzie z 30% dodatkiem pyłu stwierdzono obniżenie zawartości WWA odpowiednio o 38 i 32,4%. Największym zakresem mineralizacji charakteryzowały się 3-picrścieniowe WWA. Oznaczone czasy połowicznego rozkładu wszystkich badanych związków w zależności od węglowodoru wahały się od 59 do 1164 dni.

W pracy badano zależność pomiędzy aktywnością dehydrogenaz a zawartością wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w glebie użyźnionej osadem ściekowym. Osad ściekowy wprowadzano do gleby lekkiej w następujących dawkach: 30 Mg/ha, 75 Mg/ha, 150 Mg/ha, 300 Mg/ha oraz 600 Mg/ha. Zawartość WWA w badanym materiale była proporcjonalna do zastosowanej dawki osadu ściekowego. Użyźnienie gleby osadem ściekowym stymulowało również aktywność dehydrogenaz. Wraz z upływem czasu obserwowano stopniowy spadek jej aktywności. Wyliczone współczynniki korelacji pomiędzy aktywnością dehydrogenaz, a zawartością WWA wykazały, że dodatek osadu ściekowego (o zawartości WWA - 5712 μg/kg) miał stymulujący wpływ na aktywność dehydrogenaz przy dawkach 75 i 150 Mg/ha.