Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie poglądów Andrzeja Walickiego na temat dziedzictwa rosyjskiej i polskiej inteligencji. Zainteresowanie dziejami tej grupy społecznej wynikało dla polskiego badacza nie tylko z potrzeby empatycznego zrozumienia jej światopoglądu (czy raczej licznych światopoglądów), lecz przede wszystkim z dążenia do własnego samookreślenia i zarysowania programu życiowego. Za główną zasługę inteligencji rosyjskiej uznawał on etos poświęcenia dla warstw niższych i konieczność „odkupienia” historycznych win warstw uprzywilejowanych. Natomiast główną zasługą inteligencji polskiej był, jego zdaniem, wysiłek włączenia ludu do nowoczesnej wspólnoty politycznej, jaką stanowił obywatelsko rozumiany naród. Zdaniem Walickiego, przełom ustrojowy po 1989 roku, wraz z „terapią szokową”, popieraną niestety przez większość inteligencji w Polsce, oznaczał dla wielu ludzi wywodzących się z klasy robotniczej realną pauperyzację i utratę stabilności życiowej. Konieczność powrotu do tradycyjnych etosów inteligenckich była i jest zatem jedynym sposobem przywrócenia warstwie wykształconej poczucia odpowie-dzialności za warstwy niższe i sprawczości w kształtowaniu stosunków społecznych.
Przejdź do artykułu
Bibliografia
Berlin I. (2003), Rosyjscy myśliciele, przeł. S. Kowalski, Warszawa: Prószyński i S-ka.
Besançon A. (1977), Les Origines intellectuelles du léninisme, Paryż: Calmann-Lévy.
Bohun M. (2009), Inteligencja. Rosyjskie przestrogi i polskie nadzieje, w: J. Dobieszewski, J. Skoczyński, M. Bohun (red.), Wokół Andrzeja Walickiego. Almanach myśli rosyjskiej, Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii UW.
Domański H. (2008), Inteligencja w Polsce: specjaliści, twórcy, klerkowie, klasa średnia?, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Iwanow-Razumnik R. (1908), Istorija russkoj obszczestwiennoj mysli. Indiwidualizm i mieszczanstwo w russkoj litieraturie i żyzni XIX w., t. 1–2, Sankt-Pietierburg: Tipografija M.M. Stasiulewicz.
Kołakowski L. (2009), Hendekatalog inteligenta, „Tygodnik Powszechny” 30.
Owsianiko-Kulikowskij D. (1906–1911), Istorija russkoj intiełligiencyi, cz. 1–3, Moskwa: Promietiej.
Pipes R. (2006), Rewolucja rosyjska, przeł. T. Szafar, Warszawa: Magnum.
Riasanovski N. (1976), A Parting of Ways: Government and the Educated Public in Russia, 1801–1855, Oxford: Oxford University Press.
Walicki A. (1959), Osobowość a historia. Studia z dziejów literatury i myśli rosyjskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Walicki A. (1964), W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Walicki A. (1970), Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej romantyzmu polskiego, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Walicki A. (1973), Rosyjska filozofia i myśl społeczna od Oświecenia do marksizmu, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Walicki A. (1983), Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Walicki A. (1995), Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Walicki A. (1997), Czy możliwy jest nacjonalizm liberalny?, „Znak” 3.
Walicki A. (1999), Nacjonalizm i społeczeństwo obywatelskie w teorii Ernesta Gellnera, w: E. Nowicka, M. Chałubiński (red.), Idee a urządzanie świata społecznego. Księga jubileuszowa dla Jerzego Szackiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Walicki A. (2005), Zarys myśli rosyjskiej. Od Oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Walicki A. (2007), O inteligencji, liberalizmach i o Rosji, Kraków: Universitas.
Walicki A. (2009), Prace wybrane, red. A. Mencwel, t. 1: Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Kraków: Universitas.
Walicki A. (2010), Idee i ludzie. Próba autobiografii, Warszawa: Aspra JR.
Walicki A. (2011), Prace wybrane, red. A. Mencwel, t. 3: Stanisław Brzozowski – drogi myśli, Kraków: Universitas.
Walicki A. (2013), Dwa oblicza Hercena: filozofia wolności i „rosyjska idea”, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 3.
Przejdź do artykułu
pl
en
