What were the beginnings of modern communication infrastructure? What is ’artificial intelli-gence’ and what it imitates in ’natural intelli-gence’? Does its accuracy, reliability and objectivity make AI the journalists’ friend or is it in fact an enemy due to the ongoing automation of editori-al and publishing work? This two-part introduction to the problem of AI in journalism discusses all those questions and the hopes and fears that are connected with the new technology
Edwards A.J., Wechsler, David (1896–1981), [w:] Encyclopedia of intelligence, red. R.J. Sternberg, New York 1994, vol. 1, pp. 1134–1136. Effros M., Poor H.V., Claude Shannon: His Work and Its Legacy, Published with the permission of the EMS Newsletter: reprinted from N°103 (March 2017). Fischer B., Autorskoprawne konteksty sztucznej inteligencji, [w:] Internet. Cyberpandemia, red. A. Gryszczyńska, G. Szpor, Warszawa 2020. Fischer B., Piskorz‑Ryń A., Artificial intelligence in the context of data governance, “International Review of Law, Computers & Technology” 2021, vol. 35. Gardner H., Multiple Intelligences: New Horizons in Theory and Practice, New York 2006. Grzelańczyk P., Systemy eksperckie w diagnostyce środków transportu, „Logistyka” 2012, nr 3. Kaplan A., Haenlein M., Siri, Siri, in my hand: Who’s the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence, “Business Horizons” 2019, no. 62 (1). Kiełtyka L., Wykorzystanie systemów eksperckich w zarządzaniu wiedzą, „Organizacja i Zarządzanie” 2013, nr 53. Kobie N., Reuters is taking a big gamble on AI‑supported journalism, https://www.wired.co.uk/article/reuters‑artificial‑intelligence‑journalism‑newsroom‑ai‑lynx‑insight [dostęp: 1.08.2021]. Mainzer K, Künstliche Intelligenz — Wann übernehmen die Maschinen?, DOI 10.1007/978‑3‑662‑48453‑1, Berlin – Heidelberg 2016. Micklethwait J., The future of news https://www.bloomberg.com/news/articles/2018‑05-03/john‑micklethwait‑the‑future‑of‑news [dostęp: 2.08.2021]. Peiser J., The rise of the robot reporter, https://www.nytimes.com/2019/02/05/business/media/artificial‑intelligence‑journalism‑robots.html Skalfist P., Mikelsten D., Teigens V., Sztuczna inteligencja: czwarta rewolucja prze-mysłowa, Cambridge – Stanford 2020. Vernon P.A., Philip Ewart (1905–1987), [w:] Encyclopedia of human intelligence, red. R.J. Sternberg, New York 1994. Zalatimo S., Entering the next century with a new Forbes experience, https://www.forbes.com/sites/forbesproductgroup/2018/07/11/entering‑the‑next‑century‑with‑a‑new‑forbes-‑experience/?sh=7eaf0ac83bf4 [dostęp: 2.08.2021].
This article outlines the state of public debate on abortion and family planning, issues which were connected with the perception of large families with many children, as a background to the coverage of all these themes by Przyjaciółka, a mass circulation women’s weekly in the period 1956–1975. The magazine was certainly committed to the goal of raising women’s self-awareness. The emancipatory agenda was pursued systematically by information, education, and discussions of letters from readers about their personal problems, together with advice how to deal with them.
Źródła archiwalne Archiwum Akt Nowych, RSW „Prasa” Zarząd Główny, Dział Wydawniczy, Warsztat dziennikarski, treść czasopism wydawanych przez RSW „Prasa”, Analiza, k. 38–49.
Akty prawne Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 maja 1956 r. w sprawie przerywania ciąży, Dz.U. 1956 r., nr 13, poz. 68. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 1959 r. w sprawie przerywania ciąży, Dz.U. 1960 r., nr 2, poz. 15. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, Dz.U. 1956 r., nr 12 poz. 61.
Prasa „Przyjaciółka” 1956–1975.
Opracowania Budnik A., Piekło kobiet – współczesny obraz prawa do aborcji w przestrzeni medialnej. Casus niewolenia kobiet czy ich emancypacji?, „Ars Educandi” 2016, t. 13. Czajkowska A., O dopuszczalności przerywania ciąży. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. i towarzyszące jej dyskusje, [w:] Kłopoty z seksem w PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności, red. P. Barański, A. Czajkowska, A. Wochna-‑Tymińska, Warszawa 2012. Iganciuk A., „Ten szkodliwy zabieg”. Dyskursy na temat aborcji w publikacjach Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa/ Towarzystwa Planowania Rodziny (1956–1980), „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 2014, nr 1 (20). Jakubowska W., Działalność Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa w okresie 1957– 1967, [w:] X lat Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa, Warszawa 1967. Klich‑Kluczewska B., Making up for the Losses Of War: Reproduction Politics In Post-War Poland, [w:] Woman and Men at War: A Gender Perspective on World War II and its Aftermath in Central and Eastern Europe, red. M. Röger, R. Leiserowitz, Osnabrück 2012. Klich‑Kluczewska B., Perkowski P., Obiekty biopolityki? Zdrowie, reprodukcja i przemoc, [w:] Kobiety w Polsce 1945–1989: Nowoczesność — równouprawnienie — komunizm, red. K. Stańczak‑Wiślicz, P. Perkowski, M. Fidelis, B. Klich‑Kluczewska, Kraków 2020. Konopka A., Strategie nacisku. Prasa kobieca w latach 1956–1959 a dostęp do w pełni legalnej aborcji w PRL‑u, [w:] Kobiety wobec dominacji i opresji, red. I. Desperak, E. Hyży, I.B. Kuźma, E. Pietrzak, Łódź 2019. Kuźma‑Karkowska S., Walka z „babkami” o zdrowie kobiet: medykalizacja przerywania ciąży w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, „Polska 1944/45– 1989. Studia i Materiały” 2017, nr 15. Maciejewska M., Aborcja w PRL‑u. Ustawa o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z 1956 r. w kontekście feministycznym, [w:] PRL bez uprzedzeń, red. J. Majmurek, P. Szumlewicz, Warszawa 2010. Randall A.E., „Abortion will deprive you of happiness!” Soviet reproductive politics in the post‑Stalin era, „Journal of Women’s History” 2011, nr 23 (3). Soja S., Zmiany w polskim prawie karnym w zakresie dopuszczalności przerywania ciąży na przestrzeni dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych, „Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych: miscellanea” 2017, t. 7. Zajko‑Czochańska J., Sokołowska U., Listy czytelniczek do „Kobiety i Życia” i „Przyjaciółki” jako źródło badań codziennego życia kobiet w PRL, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” 2020, nr 2 (9).
The press never featured prominently in the private diaries of Michał Römer (1880–1945), a Polish-Lithuanian academic and politician (and every now and then editor and journalist). None-theless the diaries, which he kept for 34 years, are a veritable mine of information about the multilingual press scene in Wilno, especially between 1911 and 1915, when he was an important player in that field. For the following years and decades, down to 1945, his diaries re-main an important sources as he continued to watch, analyze and comment, in his own way, on the dramatic shifts in Poland’s and Lithuania’s multilingual press market, a process driven by political and military upheavals of 20th century.
Römer M., Dzienniki, t. I –VI, Warszawa 2017–2018. Bibliografia historii Polski XIX i XX wieku, t. III: 1865–1918, wol. I, Warszawa 2000, wol. III, Warszawa 2017. Jurkowski R., „Gazeta Wileńska” i „Głos Kijowski” (Z dziejów polskiej prasy radykalno-‑liberalnej na Litwie i Ukrainie w 1906 roku), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1987, nr 4, s. 59–84. Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918–1939, Warszawa 1980. Sawicki J., Michał Römer a problemy narodowościowe na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, Toruń 1998. Sawicki J., „Przegląd Wileński” w latach 1911–1915. Cz. 1–2, „Zapiski Historyczne” 1994, z. 4, s. 41–56; 1995, z. 1, s. 30–62. Smalianczuk A., W poszukiwaniu idei narodowej. „Krajowość” początku XX w. jako próba ideologii „Polaków litewskich”, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa” 2017, nr 49, s. 1–11. Solak Z., Między Polską a Litwą. Życie i działalność Michała Römera 1880–1920, Kraków 2004. Zienkiewicz T., Informacje o litewskim życiu kulturalnym w „Gazecie Wileńskiej” (1906), [w:] W kręgu kultury litewskiej, red. nauk. W. Piłat, Olsztyn 1991, s. 117–127. Žurnalistikos enciklopedija, Vilnius 1997.
This article presents the results of a study aimed at reconstructing the image of the woman citizen promoted in the women’s magazines in 1989–1992, the first phase of the great transformation following the collapse of Poland’s socialist system. Within the scope of the study were high-circulation magazines (over 500,000 copies), including the two leading weeklies “Przyjaciółka” and “Kobieta i Życie”. A total of 208 issues of every magazine published in that time span were analyzed. The methods used included content and textual analysis, complemented by the examination of some recurrent topoi treated as indicators of some inexplicit (hidden) meanings, i.e. the attitudes of women to the process of reform, their role in the agenda for change, and the barriers they came up against in the public sphere.
Scientific studies Ash T., Rewolucja 1989 widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze, Londyn 1990. Boronowska M., Nowe szanse ale czy nowoczesny sposób funkcjonowania współczesnej kobiety?, [in:] Ona w XXI wieku — interdyscyplinarny obraz kobiety, ed. M. Baranowska-‑Szczepańska, Poznań 2011. Filas R., Dwadzieścia lat przemian polskich mediów (1989–2009) w ujęciu periodycznym, „Zeszyty Prasoznawcze” 2010, no. 3–4. Filas R., Zmiany w czytelnictwie prasy w Polsce 1989–1992 na tle przemian oferty prasowej, [in:] Transformacja prasy polskiej (1989–1992), ed. A. Słomkowska, Warszawa 1992. Frąckowiak‑Sochańska M., Superwomen – córki „Matek Polek”. Co zyskują i co tracą współczesne Polki realizujące wzorzec superwomen?, [in:] Ona w XXI wieku — inter-dyscyplinarny obraz kobiety, ed. M. Baranowska‑Szczepańska, Poznań 2011. Friszke A., Rok 1989: polska droga do wolności, Warszawa 2009. Grabowska M., Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy, Warszawa 2018. Jarowiecki J., Przekształcenia prasy polskiej w latach 1989–1995, [in:] Transformacja mediów 1989–1995, ed. A. Słomkowska, Warszawa 1996. Małkiewicz A., Wybory czerwcowe 1989, Warszawa 1994. McLuhan M., Zrozumieć media. Przedłużenie człowieka, Warszawa 2004. Murat M., Topos wędrówki i wędrówka przez toposy, [in:] Toposy (w) filozofii. Filozofia i jej miejsce w doświadczeniu kulturowym, ed. M. Woźniczka, M. Perek, Częstochowa 2018. Pawlus M., Tożsamość polskich kobiet –- pomiędzy tradycją a nowoczesnością, [in:] Waleczny duch kobiety. Społeczno‑ekonomiczne aspekty ról kobiecych, ed. K. Lendzion, O. Kotowska‑Wójcik, Warszawa 2015. Pokorna‑Ignatowicz K., Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa‑Książka‑Ruch” w polskim systemie medialnym, Kraków 2016. Ptaszek G., Jak badać medialny obraz świata?, [in:] Współczesne media. Medialny obraz świata, t. 1: Zagadnienia teoretyczne, ed. I. Hofman, D. Kępa‑Figura, Lublin 2015. Skowronek B., Mediolingwistyka: teoria –metodologia - idea, „Postscriptum Polonistyczne” 2014, 2/14. Sobczak B., Medialne obrazy świata z perspektywy retorycznej (na przykładzie recepcji medialnej śmierci pochówku Czesława Miłosza), „Poznańskie Studia Polonistyczne: Seria Językoznawcza” 2011, t. 18, z. 2. Słomkowska A., Zmiany w mediach w roku poprzedzającym zniesienie cenzury, [in:] Transformacja mediów 1989–1995, ed. A. Słomkowska, Warszawa 1996. Sokół Z., Transformacja czasopism kobiecych w Polsce w latach (1989–1997), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 1998, t. 1, z. 1–2.
From its inception in 1958, the tourist and educational magazine “Poznaj Swój Kraj” [Discover Your Country] was never free from propaganda. Materials of this kind were usually included to mark congresses of the ruling Polish United Workers’ Party or national and state holidays. The official propaganda of success reached its climax in the 1970s. After 1981 eulogies of the socialism system receded and the focus of attention turned to tensions between industrial development and conservation.
Chłosta‑Sikorska A., Między propagandą a rzeczywistością. Mieszkanki Nowej Huty w latach 1956–1970, Kraków 2019. Chmiel A., Turystyka w Polsce w latach 1945–1989, Warszawa 2007. Duraczyński E., PZPR w kryzysie — kryzys w PZPR (lato 1980 – lato 1981), „Dzieje Najnowsze” 1997, no 4, pp. 73–92. Dytman‑Stasieńko A., Święto zawłaszczonych znaczeń. 1 maja w PRL. Ideologia, rytuał, język, Wrocław 2006. Filipowicz Z., Propaganda w turystyce, „Turyzm Polski” 1938, no 7/8, pp. 105–108. Gałęziowska M., Świętowanie wybranych rocznic bitwy pod Grunwaldem formą komunikacji rytualnej państwa i narodu, „Kultura i Społeczeństwo” 2012, no 4, pp. 83–108. Karpiński A., Paradysz S., Soroka P., Żółtkowski W., Od uprzemysłowienia w PRL do dezindustrializacji kraju. Losy zakładów przemysłowych po 1945 roku, Warszawa 2015. Nowakowski K., Ewolucja debaty publicznej — od propagandy do komunikacji społecznej, „Oblicza Komunikacji” 2009, no 2, pp. 67–82. Pratkanis A., Aronson E., Wiek propagandy. Używanie i nadużywanie perswazji na co dzień, Warszawa 2003. Prószyńska‑Bordas H., Krajoznawstwo. Tradycja i współczesność, Warszawa 2016. Rogoż M., Czasopisma dla dzieci i młodzieży Instytutu Wydawniczego „Nasza Księgarnia” w latach 1945–1989, Kraków 2009. Semkow P., Propaganda PRL — wybrane problemy, Gdańsk 2002. Szulczewski M., Propaganda polityczna, Warszawa 1975. Wojdon J., Propaganda polityczna w podręcznikach dla szkół podstawowych Polski Ludowej (1944–1989), Toruń 2001. Zając R.M., Czasopisma Popularnonaukowe w Polsce w latach 1945–1989, Kraków 2016. Zaremba M., Propaganda sukcesu. Dekada Gierka, [w:] Propaganda PRL — wybrane problemy, ed. P. Semkow, Gdańsk 2002.
This is a survey of selected publications by Stanisław Wasylewski that appeared in the Lwów Gazeta Poranna and Gazeta Wieczorna between 1911 and 1914. The analyses are based on extant copies of the two newspapers held in Poland in the collections of the Jagiellonian Univer-sity in Cracow. The material includes articles, theatre and book reviews as well as advertise-ments of novels to be published in serial installments.
This article presents an outline history of the Polish political press addressed to the younger generation of readers in the years 1899–1918. It contains a summary account of its origins, socio-political contexts, geographical distribution as well as its typological differentiation. The data show that at the beginning of the 20th century that market was dominated by two contenders, the nationalists and the socialists, while titles espousing other ideological and party-political options (the agrarian, the Christian Democrat, or the conservative) were trailing far behind.
This article examines the editorial work of Ignacy Szydłowski, who was in charge of Wizerunki i Roztrząsania Naukowe [ Scholarly Profiles and Research], a highbrow literary and historical magazine published between 1834 and 1843 by Zawadzki Brothers, Wilno's leading publisher and bookseller company. The periodical holds an important place in the history of Polish Lithuanian learned journals in the 19th century and provides the focus of the final phase of Ignacy Szydłowski's intellectual biography. The article detects a notable parallel between the evolution of Szydłowski's aesthetic views and changes in the character of the magazine he edited.
During the three decades since 1989 Gazeta Wyborcza published a considerable number of articles, reviews, reports, essays (feuilletons) and news items about various aspects of Czech cultural life, especially contemporary literature (i.e. individual authors as well as issues and sites with literary connections). While a steady focus was kept on the work of the most popular, award-winning writers like Václav Hrabal, Milan Kundera, Ota Pavel, Jaroslav Hašek, Karel Čapek and Josef Škvorecký, Gazeta Wyborcza also promoted the fiction of Michal Viewegh, Irena Obermannová and Jáchym Topol.
In 1914 the Russian authorities in Warsaw granted Przyjaciel Młodzieży and Przyjaciel Dzieci, two weeklies addressed to young people and children respectively, a permission to continue publication in wartime. While each magazine tried to hold on to its established format and content, room had to made for some topical items on politics and the war, carefully adapted to the perceptions of the juvenile audience. It not clear what happened to the two children’s magazines after the Russians were driven out of Warsaw by German troops in August 1915. All we can sure of is that their last printed editions were dated 23 October 1915.
Na łamach wydawanego w latach 1886–1893 w Winonie „Wiarusa” publikowano w formie krótkich notatek wiadomości o polskich gazetach i czasopismach wydawanych na ziemiach podzielonej Polski. Informowano o pojawiających się nowych wydawnictwach periodycznych, odnotowywano zmiany zachodzące w poszczególnych tytułach, charakteryzowano ich zawartość, pisano o zmianach personalnych w redakcjach. Zajmowano się kwestiami ograniczania wolności słowa.
1. Bałabuch H., Kontrowersje w łonie władz carskich na tle konfliktu wokół „Gazety Lubelskiej” w latach 1887–1888, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1999, z. 1. s. 27–35. 2. Bukowski A., Derdowski Hieronim, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, Gdańsk 1992, s. 320–322. 3. Bukowski A., Działalność literacka i społeczna H. Derdowskiego w Ameryce (1885–1902), Gdańsk 1961. 4. Bukowski A., Regionalizm kaszubski, Poznań 1950. 5. Cieślak T., Sylwetki mazurskie i kaszubskie, Warszawa 1967. 6. Frycie S., „Tydzień” piotrkowski jako czasopismo społeczno‑literackie, „Rocznik Naukowo‑Dydaktyczny Studium Terenowego Krakowskiej WSP w Rzeszowie. Nauki Humanistyczne” 1964, z. 1, s. 37–141. 7. Janke S., Derdowski, Gdańsk 2002. 8. Mańkowski A., Piśmiennictwo polskie na Warmii, „Gazeta Olsztyńska” 1923, nr 97 (5 V). 9. Ramułt S., Statystyka ludności kaszubskiej, Kraków 1899. 10. Szulist W., Kaszubi w Ameryce. Szkice i materiały, Wejherowo 2005.
Warsaw highbrow journal Biblioteka Warszawska in the second phase of its history, 1864–1914. It was a period of rapid development of the natural sciences, accelerated by the gradual reception of Darwin's theory of evolution. The arrival of Darwinian naturalism had major consequences beyond the scientific community. Although it led to the abandonment of Romantic evolutionary ideas, it not only reaffirmed the Eurocentrism of contemporary science but also tended to encourage attempts at constructing a racial hierarchy of white peoples.
1. Amon O. Die natürlische Auslese beim Menschen. Auf Grund der anthropologischen Untersuchungen der Wehrpflichtigen in Baden und anderer Materialien, Jena 1893. 2. Bruck van den A.M., Die Deutschen. Unsere Menschheitgeschichte, Minden 1904. 3. Chochorowski J., Miedzy archeologią, antropologia i prehistorią — krakowskie środowisko naukowe w początkach działania Akademii Umiejętności (1873–1893) wobec problemów pochodzenia człowieka i jego kultury, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2016, t. 46, s. 303–343. 4. Gumplowicz L., System socjologii, Warszawa 1887. 5. Kmiecik Z., Z dziejów czasopiśmiennictwa naukowego w Królestwie Polskim w latach 1864–1885, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1970, nr 4, s. 487–503. 6. Krzywicki L., Ludy. Zarys antropologii etnicznej, Warszawa 1893. 7. Masłowski L., Prawo postępu. Studium przyrodniczo‑społeczne, Kraków 1872. 8. Mękarski S., O genezie „Biblioteki Warszawskiej” i jej charakterze w latach 1841–1863, „Pamiętnik Literacki” 1925, t. XXVI, s. 484–498. 9. Morawski Sz., Sądecczyzna, Kraków 1863. 10. Pawlicki S., Materializm wobec nauki, Kraków 1870. 11. Quatrefages J.L.A., L’espèce humaine, Paris 1877. 12. Szyszłło W., Przegląd dziejów przyrody. Studia filozoficzne, t. II, Warszawa 1872. 13. Wrona G., Polskie czasopisma popularnonaukowe w XIX wieku. Ewolucja formy i treści, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2007, z. 2, s. 5–31. 14. Zasztowt L., Popularyzacja nauki w Królestwie Polskim 1864–1905, Wrocław 1989. 15. Żołędowska‑Król B., Karol Estreicher. Analiza publikacji na łamach „Biblioteki Warszawskiej”, [w:] Kultura książki i informacji: księga jubileuszowa dedykowana Profesor Elżbiecie Gondek, pod red. A. Pulikowskiego, Katowice 2017, s. 233–245.
Płomyczek Afrykański [ The African Little Flame] (1943–1945) was a bimonthly children's supplement to Polak w Afryce [ The Pole in Africa], a weekly published in Nairobi for Poles evacuated in 1942 from the Soviet Union. This study, based on a collection of 45 issues from 1943–1945, attempts to characterize the content of this publication (themes, type of texts, layout), the circle of contributors as well as examine any facts that may throw additional light on its production and reception.
„Płomyczek Afrykański”, dodatek dwutygodniowy do „Polaka w Afryce”, numery 1–45 (od 31 marca 1943 do 10 czerwca 1945). „Książka Polska na Uchodźctwie”, dodatek dwutygodniowy do „Polaka w Afryce”, numery 3 i 4 (oba sygnowane datą 15 lipca 1943). Balicki J., Maykowski S., Pieśń o ziemi naszej. Piąty rok nauki języka polskiego w szkołach powszechnych, Lwów 1933. Wysłouchowa M., Seweryn Goszczyński, Lwów 1896.
Opracowania
Bar J., Tanzania. Państwo i społeczeństwo (od kolonializmu do współczesności), Kraków 2020. Białas T., Liga Morska i Kolonialna 1930–1939, Gdańsk 1983. Brzeziński J., Piśmiennictwo harcerskie w Afryce, „Skaut” 1945, nr 10, 353–355. Bugaj T., Dzieci polskie w krajach pozaeuropejskich 1939–1949, Jelenia Góra 1982. Chojnacki W., Uwagi szczegółowe do pracy Jana Kowalika „Bibliografia czasopism polskich wydanych poza granicami kraju od września 1939 roku”, „Studia Polonijne” 1982, t. 5, s. 279–303. Z mrozów Syberii pod słońce Afryki. W 70. rocznicę przybycia polskich Sybiraków do Afryki Wschodniej i Południowej, red. H. Chudzio, Kraków 2012. Degórski M., Setna rocznica urodzin dr hab. Z. Wójcik, „Przegląd Geograficzny” 2015, nr 87, s. 188–191. Dobrowolski R., Obraz Afryki w świetle katolickich czasopism misyjnych i publicystyki kolonialnej w Polsce lat międzywojennych, „Przegląd Socjologiczny” 1975, s. 179–222. Hejczyk A., Sybiracy pod Kilimandżaro. Tengeru — polskie osiedle w Afryce Wschodniej we wspomnieniach jego mieszkańców, Rzeszów – Kraków 2013. Korabiewicz W., Gdzie słoń a gdzie Polska, Warszawa 1980. Królikowski Ł.Z., Skradzione dzieciństwo, Kraków 1991. Lewandowska S., Prasa polskiej emigracji wojennej 1939–1945, Warszawa 1993. Małkowski A., Jak skauci pracują, Kraków 1914. Michalska I., Międzywojenne periodyki Związku Nauczycielstwa Polskiego dla dzieci jako pomoc w pracy szkolnej, „Przegląd Historyczno‑Oświatowy” 2015, nr 3/4, s. 99–112. Modlin R., Malachite Lion. A Travel Adventure in Kenia, Bloomington 2006. Pawełczak M., Kenia, Warszawa 2004. Popławski B., Hic sunt leones. Analiza percepcji przestrzeni Afryki we wspomnieniach Polaków, „Przegląd Humanistyczny” 2015, nr 4, s. 163–172. Pratt M.L., Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja, Kraków 2010. Rogoż M., Czasopisma dla dzieci i młodzieży Instytutu Wydawniczego „Nasza Księgarnia” w latach 1945–1989: studium historycznoprasowe, Kraków 2009. Szeląg Z., Czasopisma dziecięce w latach II wojny światowej na obczyźnie, [w:] Pół wieku przyjaźni z dzieckiem i szkołą 1921–1971, red. S. Aleksandrzak, Warszawa 1972, s. 55–59. Zins H., Polacy w Afryce Wschodniej, Lublin 1978.
This article presents a frequency analysis of the term 'independence' and examines its uses in discussions of education, economic life and culture in the 1904–1914 issues of Głos Polski, a political weekly associated with the National Democracy, published in Tarnopol (Ternopil).
Dawidowicz A., Rola prasy w rozwoju Narodowej Demokracji (1893–1939), [w:] Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok 2016. Jakubowska U., Prasa narodowej demokracji w dobie zaborów, Warszawa – Łódź 1988. Jarowiecki J., Prasa lwowska w sobie popowstaniowej, [w:] Kraków – Lwów: książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, t. 3, red. J. Jarowiecki, Kraków 1996. Jarowiecki J., P rasa ugrupowań politycznych we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej (1867–1918), [w:] Kraków – Lwów: książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, t. 5, red. J. Jarowiecki, Kraków 2001. Kilian S., Myśl edukacyjna Narodowej Demokracji w latach 1918–1939, Kraków 1997. Koziełło T., Oblicze ideowo‑polityczne „Przeglądu Wszechpolskiego” 1922–1926, [w:] Prasa narodowej demokracji 1886–1939, red. A. Dawidowicz, E. Maj, Lublin 2010. Kulak T., Konstytucja 3 Maja w ideologii i praktyce politycznej Narodowej Demokracji, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 1502, Historia, CX, 1993. Kulak T., Tadeusz Kościuszko w ideologii i politycznym oddziaływaniu obozu narodowego, [w:] Powstanie Kościuszkowskie i jego Naczelnik. Historia i tradycja, red. T. Kulak, M. Frančić, Kraków 1996. Lubczyńska A., Działalność wydawnicza Narodowej Demokracji w Galicji w dobie autonomii (1892–1914), Pruszcz Gdański 2016. Maj E., Komunikowanie polityczne Narodowej Demokracji 1918–1939, Lublin 2010. Maj E., Powstaniec czy polski self‑made man. Definiowanie drogi do niepodległości w myśli politycznej Narodowej Demokracji, [w:] „ Piekło i niebo Polaków”. Powstania narodowe, bunty i rewolucje. Inspiracje — kontynuacje — spory — pamięć, red. T. Sikorski, M. Śliwa, A. Wątor, Kraków 2014. Myśliński J., Prasa polska w Galicji w dobie autonomicznej (1867–1918), [w:] Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa 1976. Myśliński J., Studia nad polską prasą społeczno‑polityczną w Zachodniej Galicji 1905– 1914, Warszawa 1970. Nicieja S.S., Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych, t. 1: Lwów, Stanisławów, Tarnopol, Brzeżany, Borysław, Opole 2012. Szablicka‑Żak J., Janik M., Nauczyciel, żołnierz, polityk…, różne oblicza Jana Zamorskiego, „Gronie: historia — kultura — sztuka” 2010, nr 9. Wapiński R., Sejm Czteroletni i Konstytucja 3 Maja w endeckiej myśli politycznej, [w:] Sejm Czteroletni i jego tradycje, red. J. Kowecki, Warszawa 1991. Wątor A., Na galicyjskim Podolu. Praca narodowa i oświatowa w relacjach uczestników do roku 1914, Szczecin 2018. Wątor A., Narodowa Demokracja w Galicji do 1918 roku, Szczecin 2002. Wątor A., Słownik działaczy Narodowej Demokracji w Galicji, Szczecin 2008. Werner M., Powstanie styczniowe w opinii liderów Narodowej Demokracji do 1914 roku, „Studia Historyczne” 2014, z. 3 (227).
This article examines the articles on human nature and mankind's physical and cultural diversity published in the Warsaw highbrow journal Biblioteka Warszawska in the first phase of its history, 1841–1864, i.e. prior to the Darwinian revolution in the natural sciences. It was a period when anthropology was trying to establish itself as a separate discipline by drawing on the dominant Romantic conceptions of natural evolution and the authors of Biblioteka Warszawska would often use them as a scientific underpinning of their articles.
1. Hombek D., Dzieje prasy polskiej: wiek XVIII, Kielce 2016. 2. Jasiewicz Z., Początki etnologii/antropologii kulturowej w Polsce. Poszukiwanie nazw dla zainteresowań badawczych i rodzącej się dyscypliny, [w:] Antropolog wobec współczesności, Warszawa 2009, s. 36–51. 3. Kłoskowska A., Socjologiczne i filozoficzne koncepcje „Biblioteki Warszawskiej” w pierwszym dziesięcioleciu pisma (1841–1850), „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych” t. 7: 1956, s. 154–205. 4. Mazur J., „Biblioteka Warszawska” jako źródło informacji o piśmiennictwie polskim na Górnym Śląsku w latach 1841–1863, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2005, z. 2, s. 139–163. 5. Popowicz K., Lamarkizm społeczny a rasizm i eugenika we Francji, Warszawa 2009, s. 117. 6. Serwatowski W., Pogląd na dzieje rodu ludzkiego ze stanowiska chrześcijańskiego, „Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim połączonego” 1852, t. 22, s. 187–201. 7. Straszewska M., Czasopisma literackie w Królestwie Polskim w latach 1832–1848. Cz. 2: 1840–1848, Warszawa 1959. 8. Suchodolski B., Nauka, [w:] Polska XIX wieku. Państwo — Społeczeństwo — Kultura, Warszawa 1986. 9. Tucker A., Historiografia — ewolucyjna nauka o transmisji informacji, „Historyka” t. XXXIX (2009), s. 67–87. 10. Wójcik E., Wrona G., Zając R., Polish popular‑science magazines until 1939 — a historical outline and development, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2019, z. 1 (53), s. 5–18.
The article contains a bibliometric analysis and a concise survey of Krzysztof Woźniakowski’s publications in the period 1973–2020. He is the author of 209 academic publications, including 18 monographs (as sole author or editor-in chief), 144 articles and dissertations, as well as 47 dictionary entries, reports, reviews and popular science articles.
1. Góra B., Woźniakowski K., Bibliografia jawnych druków polskojęzycznych Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945, Kraków 2008. 2. Kolasa W.M., Historiografia prasy polskiej (do 1918 roku): naukometryczna analiza dyscypliny 1945–2009, Kraków 2013. 3. Kolasa W.M., Woźniakowski K., Rogoż M., Prasa dla dzieci i młodzieży 1824–1918. T. 1: Dzieje wydawnicze, Kraków 2018. 4. Rogoż M., Woźniakowski K., Kwiecień S., P rasa dla dzieci i młodzieży 1824–1918. T. 2: Zawartość. Dodatki prasowe. Prasa religijna, Kraków 2018. 5. Stępień M., Polska lewica literacka, Warszawa 1985. 6. Tyszkiewicz B., Krzysztof Woźniakowski, [w:] Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku, Pracownia Dokumentacji Literatury Współczesnej Instytutu Badań Literackich PAN 2020, http://nplp.pl/artykul/krzysztof‑wozniakowski/ [dostęp: 6.01.2021]. 7. Woźniakowski K., Marginalia i obrzeża: szkice o zapomnianych konspiracyjnych tomikach poetyckich lat 1939–1945, Opole 2013. 8. Woźniakowski K., Między ubezwłasnowolnieniem a opozycją: Związek Literatów Polskich w latach 1949–1959, Kraków 1990. 9. Woźniakowski K., Polska literatura Wileńszczyzny 1944–1984, Wrocław 1985. 10. Woźniakowski K., Polskie czasopiśmiennictwo uchodźcze na Węgrzech 1939–1945, Opole 2016. 11. Woźniakowski K., Polskojęzyczna prasa gadzinowa czasów okupacji hitlerowskiej 1939– 1945: studia i szkice zebrane, Opole 2014. 12. Woźniakowski K., Polskojęzyczna prasa gadzinowa w tzw. Starej Rzeszy (1939–1945), Kraków 2001. 13. Woźniakowski K., Prasa, kultura, wojna: studia z dziejów czasopiśmiennictwa, kultury literackiej i artystycznej lat 1939–1945, Kraków 1999. 14. Woźniakowski K., Prasa, kultura, wojna: studia z dziejów czasopiśmiennictwa, kultury literackiej i artystycznej lat 1939–1945. Ser. 2, Kraków 2005. 15. Woźniakowski K., W kręgu jawnego piśmiennictwa literackiego Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1997. 16. Woźniakowski K., W kręgu życia kulturalnego polskiego wojennego uchodźstwa na Węgrzech 1939–1945. Studia i szkice, Kraków 2018.
en
pl
