The aim of the study was to assess the profile of EC (elemental carbon) and OC (organic carbon) temperature fractions in PM1 and PM2.5 samples and in wet deposition samples (material collected on a filter). The research was conducted at the urban background station in Zabrze (southern Poland) in the period of Oct 2020–Oct 2021. PM samples were collected with high-volume samplers; the automatic precipitation collector NSA 181 by Eigenbrodt was used to collect the deposition samples. Concentrations of EC and OC were determined using thermal-optical method (carbon analyzer from Sunset Laboratory Inc., “eusaar_2” protocol). Regardless of the type of research material, organic carbon constituted the dominant part of the carbonaceous matter, and this dominance was more visible in the non-heating season. The profile of temperature fractions of OC and EC was clearly different for dust washed out by precipitation. Noteworthy is a much lower content of pyrolytic carbon (PC) in OC, which can be explained by the fact that PC is most often combined with the water soluble organic carbon. In addition, a high proportion of the OC3 fraction was observed, followed by OC4, which may indicate that these fractions are of a more regional origin. With regard to the EC fractions, the differences are less visible and concern, in particular, the higher share of EC4 and the lower EC2. The obtained results may be a valuable source of information about the actual status of the carbonaceous matter and its transformation in the atmosphere. Introduction The deterioration of air quality and the increase in damage to ecosystems caused by the emission and subsequent deposition of particulate matter (PM) are currently among the main environmental problems (EEA 2022; Michalski & Pecyna-Utylska 2022). Among the various chemical species, carbonaceous matter is often the dominant part of the PM mass (Chow et al. 2015). The proportion of carbon compounds is generally higher in the finer fractions, accounting for an average of 20-60% of PM2.5 (particles with aerodynamic diameter < 2.5 μm) (Li et al. 2018). This share varies considerably in different regions of the world – generally higher values have been found in locations strongly influenced by anthropogenic emission sources, such as: road traffic, industrial plants, and fossil fuels combustion in households (Reizer and Juda-Rezler, 2016).

Is dark matter real or just a convenient hypothesis? Although it was first proposed almost a century ago, physicists have yet to uncover its true nature. Scientists from the Nicolaus Copernicus University are investigating the phenomenon using atomic clocks.

Studies were carried out from December 1978 till February 1979. Quantities of suspended matter in the waters of Admiralty Bay ranged from 2.8 to 182.6 mg/1. The maximum quantities of suspended matter were recorded in the inshore zone, in particular at the mouths of the streams running off from the pielting glaciers. In the open regions of Admiralty Bay the average quantities of suspended matter were: 12.4 mg/1 in the upper water-layers, from 14.9 to 16.7 at the depth of 10-50 m and less than 10 mg/1 in deeper water-layers. The quantity of suspended matter drifting from the land into Admiralty Bay during austrial summer was estimated as averaging about 2000 tons per day.

W artykule przedstawiono wyniki badań samooczyszczania z WWA wód kopalnianych pobranych z KWK .Zicmowit" Określono zawartość tych mikrozanieczyszczeń w osadzie oraz wodzie nadosadowej po określonym czasie sedymentacji. Dokonano oceny jakościowo-ilościowej zawartości 16 WWA (zgodnie z zaleceniami US EPA - Agencji Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych) oraz przeprowadzono badania dynamiki zmian stężeń WWA w osadzie i wodzie nadoosadowej. W osadach z wód kopalnianych oraz w wodach nadosaclowych wykryto wszystkie 16 WWA. Zawartości WWA w osadach były porównywalne do stężeń występujących w osadach ściekowych. Wyniki badań wskazują, że przez cały czas sedymentacji następowała sorpcja związków związanych z zawiesiną (o log k0w > 7) z wód nadosadowych. Natomiast udział WWA o log k..; > 7 w wodzie nadosadowej malał wraz z wydłużeniem czasu sedymentacji. Stwierdzono także, że kumulacja WWA w osadach kopalnianych w trakcie procesu sedymentacji oraz ich desorpcja do wód nadosadowych miała niewielki zakres.

The paper presents the results of experiments on the influence of the organic matter’s characteristics on the formation potential of water chlorination by-products – representatives of the following groups:

trihalomethanes, haloacetonitriles, haloketones, chloral hydrate and chloropicrin. The products of water fractionation (the hydrophobic and hydrophilic acids, hydrophobic and hydrophilic bases, and hydrophobic and

hydrophilic neutral fractions) were chlorinated with sodium hypochlorite. Its dose was adjusted to obtain a

residual free chlorine concentration between 3 and 5 mg/dm3

after 24 h. After this time, the water chlorination

by-products were analyzed with gas chromatography. The results’ analysis has defined the fractions, which have

the highest potential to form particular groups of volatile organic water chlorination by-products.

The paper presents new data on the Miocene development within the Upper Silesian Coal Basin. The Miocene succession of the study area is characterized by high thickness and highly variable lithology. In the Miocene sediments of the studied area, the presence of organic matter in the form of a coal layer, coal crumbs, and dispersed organic matter has been found. The research focused mainly on the analysis of organic matter in terms of its origin, degree of coalification, and depositional environment. The degree of coalification of organic matter was determined by the huminite/vitrinite reflectance. The hard brown coal layer with a thickness of about eight meters was identified within the Kłodnica Formation. Based on the textural properties and degree of coalification, brown coal was classified as dull brown coal and bright brown coal. Organic matter in the form of coal crumbs and dispersed organic matter were found within a package clastic sedimentary. On the basis of petrographic analysis, two types of allochthonous organic matter with different degrees of coalification were identified. The coal clasts are mainly of Carboniferous origin, while the Miocene redeposited brown coal grains dominate within the dispersed organic matter. Coal fragments and dispersed organic matter derived from the Miocene brown coal were also found within the black claystones. The study of organic matter of the Miocene sediments in the Upper Silesian Coal Basin showed both its autochthonous and allochthonous origins.

Experts from Poland are involved in designing and building the world’s strongest pulsed neutron source for investigating the properties of condensed matter.

W niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki badań składu frakcyjnego pyłów emitowanych z kotłów pyłowych w elektrowniach opalanych węglem kamiennym. Do oznaczenia składu frakcyjnego zastosowano impaktor kaskadowy, pozwalający na rozdzielenie pyłu w trakcie poboru próbki zapylonego gazu na frakcje o następujących równoważnych średnicach odcięcia: 0,38; 0,88; 1,9; 2,9; 6,3; 10,0 μm. W oparciu o uzyskane wyniki dotyczące składu frakcyjnego określono udziały masowe poszczególnych frakcji w emitowanym pyle. W pobranych próbkach pyłu wykonano oznaczenia następujących pierwiastków śladowych: Ti, V, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, As, Zr, Sr, Pb, Br. W artykule przedstawiono metodę PIXE/RBS w zastosowaniu do oznaczania śladowych ilości metali w próbkach o niewielkiej masie. Przedstawiono przykładowe wyniki badań przeprowadzonych dla jednej z polskich elektrowni opalanej węglem kamiennym

The paper addresses the effect of a compost prepared from tobacco wastes with an admixture of bark and straw on the enzymatic activity and certain chemical properties of a grey-brown podzolic soil amended with that compost.

The study was conducted under the conditions of a pot experiment in which the soil material was collected from the surface horizon of the grey-brown podzolic soil. The effect of the application of the compost was compared with soil without such amendment. The test plant was maize cv. Kosmo 230. Fertilisation of the light soil with the compost studied caused changes in the enzymatic activity of the soil that were related both to the dose of the compost and to the kind of enzyme studied. With increase in the dose of the compost there was an increase in dehydrogenase activity (highest dose) and a significant decrease in the activity of acid phosphatase. Moreover, it was observed that tobacco compost was a significant source that enriched the light soil in organic matter, total nitrogen, and available forms of phosphorus, magnesium and potassium, which was evident in increased yields of maize grown as the test plant.

Significant correlations were also demonstrated between a majority of the biochemical and chemical parameters, which indicates that those parameters characterise well the biological properties of a grey-brown podzolic soil amended with tobacco compost.

The article presents research results of the introduction of powdery activated carbon to the existing technological system of the groundwater treatment stations in a laboratory, pilot plant and technical scale. The aim of the research was to reduce the content of organic compounds found in the treated water, which create toxic organic chlorine compounds (THM) after disinfection with chlorine. Nine types of powdery active carbons were tested in laboratory scale. The top two were selected for further study. Pilot plant scale research was carried out for the filter model using CWZ-30 and Norit Sa Super carbon. Reduction of the organic matter in relation to the existing content in the treated water reached about 30%. Research in technical scale using CWZ-30 carbon showed a lesser efficiency with respect to laboratory and pilot-plant scale studies. The organic matter decreased by 15%. Since filtration is the last process before the individual disinfection, an alternative solution is proposed, i.e. the second stage of filtration with a granular activated carbon bed, operating in combined sorption and biodegradation processes. The results of tests carried out in pilot scale were fully satisfactory with the effectiveness of 70–100%.

The article concerns fly ashes generated from the combustion of hard coal and deposited on landfills. Investigation results describing fly ash taken from a combustion waste landfill are presented in the article. The investigation results indicate a possibility for combusting the coal reclaimed by separation from the fly ash and utilizing the remaining fly ash fractions.

Controlling low-temperature drying facilities which utilise nonprepared air is quite difficult, due to very large variability of ventilation air parameters - both in daily and seasonal cycles. The paper defines the concept of cumulative drying potential of ventilation air and presents experimental evidence that there is a relation between this parameter and condition of the dried matter (sewage sludge). Knowledge on current dry mass content in the dried matter (sewage sludge) provides new possibilities for controlling such systems. Experimental data analysed in the paper was collected in early 2012 during operation of a test solar drying facility in a sewage treatment plant in Błonie near Warsaw, Poland.

Biologia jest nauką o życiu. Określenie to, zwięzłe i najczęściej stosowane, zadowala prawie wszystkich. Zupełnie inaczej ma się sprawa, kiedy pada pytanie „Co to jest życie?”. Wówczas okazuje się, że nie można wskazać ani jednej właściwości, której obecność lub brak jednoznacznie rozdzielałaby „żywe” od „nieżywego”. Autor przedstawia źródła tych trudności a następnie przedstawia własną próbę rozwiązania problemu definicji życia — odwołującą się do idei poziomów organizacji biologicznej. Jego zdaniem, dla scharakteryzowania zjawisk, które są przedmiotem badań biologii powinniśmy posługiwać się nie jednym pojęciem życia (lub żywego organizmu), lecz trzema pojęciami: zorganizowanej materii biologicznej (dla poziomu molekularnego i subkomórkowego), organizmu żywego (dla poziomu osobnika) i życia (dla sfery zjawisk rozgrywających się na płaszczyźnie populacyjno-gatunkowej i biocenotycznej).

Badaniami objęto niewielkie (4,6 ha) jezioro meromiktyczne, położone w silnym zagłębieniu terenu i otoczone skarpą o znacznym nachyleniu. Na skutek zawalenia się brzegów zbiornik ten dwukrotnie uległ spłyceniu (z 20 do 18 m). Jest on zasilany wodami podziemnymi, posiada także stosunkowo stały odpływ. Ograniczona dynamika wód skutkowała spłyceniem warstwy epilimnionu (z 4 do 2 m), wytworzeniem monimolimnionu poniżej 13 m głębokości z charakterystycznym niewielkim (0,2° C) wzrostem temperatury w profilu pionowym oraz stałym odtlenieniem wód poniżej 7-1 I m. Stosunek wskaźników materii organicznej (BZT5 i ChZT-Mn) przed zawaleniem brzegów jeziora świadczy przewadze materii produkowanej w zbiorniku, w ostatnim okresie obserwowano sytuację odwrotną. W monimolimnionie nastąpiło nagromadzenie materii allochtonicznej, a jej beztlenowy rozkład powodował powstawanie znacznych ilości amoniaku. Stwierdzono także spadek wartości przewodnictwa elektrolitycznego w tej partii wód.

Przedstawiono wyniki badań nad sedymentacją zawiesiny zrzutowych wód kopalnianych KWK ,,Ziemowit" na osadniku ziemnym oraz w warunkach laboratoryjnych na osadniku modelowym. Zbadano przyczyny zlej pracy osadnika kopalni i zaproponowano zmiany technologiczne pozwalające uzyskać zrzuty wód o ustabilizowanej zawartości zawiesin i usprawnić proces oczyszczania wód kopalnianych z zawiesiny mechanicznej. Wykazano, że zaburzenia w pracy osadnika spowodowane są nagromadzonym osadem, powodującym uprzywilejowany przepływ wody po powierzchni, a także gwałtownymi periodycznymi zrzutami tych wód. W badaniach modelowych oceniono wpływ temperatury, prędkości przepływu wody i napowietrzenia wody kopalnianej na proces sedymentacji zawiesiny.

W pracy badano udział bakterii redukujących siarczany (BRS) w biodegradacji materii organicznej. Mikroorganizmy izolowano z gleby poligonu wojskowego oraz z terenu rafinerii. Wyizolowane zespoły mikroorganizmów były zdolne do biodegradacji związków małocząsteczkowych będących produktami biodegradacji związków polimerowych występujących w środowisku. Stwierdzono, że udział BRS w biodegradacji związków organicznych w glebie był porównywalny z udziałem w biodegradacji materii organicznej w osadach morskich (40-55%).

Artykuł omawia przykłady realizacji betonowych domów w Polsce po 2000 roku. Jest także prezentacją tezy, że po dziesięcioleciach odrzucenia betonu jako materiału, w którym można mieszkać, stał on się na nowo tworzywem pośredniczącym w poszukiwaniach nowych struktur mieszkalnych w polskim krajobrazie. Ważnym elementem w tej mentalnej transformacji jest przekonanie o istocie znaczenia form i technologii betonowego detalu architektonicznego.

Humic substances are ubiquitous materials found in terrestrial and aquatic ecosystems. Humic acids, a diagenetic product can interact with various components present in aquatic sediments. The present research is on the evaluation of sedimentary humic acids from the Krossfjorden glacial fjord situated within the Svalbard archipelago. The results of this study are needed to understand the structural characteristics of humic acids isolated from the fjord. Surface sediment samples were collected from four stations throughout the fjord during a summer period in 2018. Various spectroscopic techniques such as UV-visible, Fourier-transform infrared spectroscopy (FTIR), and Nuclear magnetic resonance spectroscopy (NMR) were applied for studying the humic acids. The elemental composition as well as the presence of tannin and lignin were also analyzed. The results of this study revealed the variation in the structure of humic acids from aliphatic to aromatic from the outer to the inner region of the fjord. This change in humic acids was well supported by the FTIR and NMR results with differences in the spectrums.

Jednym z fundamentalnych problemów w naukach o ewolucji jest kierunek ewolucji na różnych poziomach organizacji materii. Zgodnie z tradycyjnymi interpretacjami teleologicznymi, ewoluujące układy powinny rozwijać się ku stanowi ostatecznemu – celowi. Jednak w większości przypadków taki cel jest nieokreślony; uczeni go nie znają. Jednak mogą oni odkryć ogólna tendencję lub serię zmian w czasie – teleonomię lub kierunkowość opartą głównie na wewnętrznym wzorcu ewoluującego układu, jednak modyfikowaną także przez oddziaływania z zewnątrz. Procesy teleonomiczne są odpowiedzialne za wszystkie procesy ewolucyjne włączając w to przejścia z jednego układu organizacji do innego.

Nitrowe pochodne wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (nitro-WWA) mogą powstawać podczas spalania paliwa w silnikach Diesla i w silnikach benzynowych oraz mogą powstawać podczas reakcji WWA z tlenkami azotu zachodzących w fazie gazowej. Związki te mogą być odpowiedzialne głównie za aktywność mutagenną pyłu zawieszonego w powietrzu. Stosując alternatywną do obecnych metodę oznaczania nitro-WWA w powietrzu, zbadano poziomy stężeń dla sumy WWA, nitro-WWA i dinitro-WWA w obszarze miejskim oraz pozamiejskim w trzech miastach Górnego Śląska w Polsce. Znaleziono zależność pomiędzy stężeniem WWA i nitro-WWA w obszarze miejskim i poza miejskim jak również zbadano rozprzestrzenienie się tych związków w zależności od odległości od drogi. Badania wykazały znaczący wpływ środków transportu drogowego na poziomy stężeń nitro-WWA w powietrzu.

The brain is subject to damage, due to ageing, physiological processes and/or disease. Some of the damage is acute in nature, such as strokes; some is more subtle, like white matter lesions. White matter lesions or hyperintensities (WMH) can be one of the first signs of micro brain damage. We implemented the Acoustocerebrography (ACG) as an easy to use method designed to capture differing states of human brain tissue and the respective changes.

Aim: The purpose of the study is to compare the efficacy of ACG and Magnetic Resonance Imaging (MRI) to detect WMH in patients with clinically silent atrial fibrillation (AF).

Methods and results: The study included 97 patients (age 66.26 ± 6.54 years) with AF. CHA2DS2-VASc score (2.5 ±1.3) and HAS BLED (1.65 ± 0.9). According to MRI data, the patients were assigned into four groups depending on the number of lesions: L0 – 0 to 4 lesions, L5 – 5 to 9 lesions, L10 – 10 to 29 lesions, and L30 – 30 or more lesions. Authors found that the ACG method clearly differentiates the groups L0 (with 0–4 lesions) and L30 (with more than 30 lesions) of WMH patients. Fisher’s Exact Test shows that this correlation is highly significant (p < 0:001).

Conclusion: ACG is a new, easy and cost-effective method for detecting WMH in patients with atrial fibrillation